Wi-MAX технологиясы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
Бүгінгі күнде жергілікті сымсыз жүйелер желілі жүйелерге бәсеке емес толықтырма болып пайдалануда. Бірақта жергілікті сымсыз жүйелерге көзқарас әр уақытта осындай болған жоқ, тоқсаныншы жылдардың ортасында барлық жергілікті сымды жүйелер сымсыз жүйелерге алмасады деген пікір әйгілі болады.
Жергілікті сымсыз желілердің артықшылығы айқын, өйткені олар оңай және арзан қолданылып сонымен қатар модификацияланады, сондықтан көлемі үлкен сымды инфро жүйе кей кезде қажетсіз. Тағы бір артықшылығы пайдаланушыларға мобильдікті қамтамасыз етеді. Бірақ сымсыз жүйелердің артықшылығымен қатар кемшіліктері деп толы, оның себебі тұрақсыздық.
Көп жағдайларда сымсыз
жүйелерде сымды жүйелерді
Көп пәтерлі үйлерде
тұратын пайдаланушыларда сымды
жүйе болмағандықтан байланыс операторлары
резиденттік қол жеткізуді
Аэропорт, теміржол т.б. көшпелі деп саналатын қол жеткізу.
Тарихи маңызды ғимараттарды
қазіргі кезеңдегі сымды
Жергілікті желілерді уақытша ұйымдастыру мысалы конференция жасағанда, әр түрлі көрмелерде және т.б.
Жергілікті желілерді кеңейткенде. Цехтар, лабораториялар қаланың шетінде орналасқандықтан, оларға сымды желіні тарту өту қиын және қымбат болады.
Егер пайдаланушы желі қызметін орын ауыстырып пайдаланса, яғни бөлмеден бөлмеге немесе бір ғимараттан екінші ғимаратқа онда жергілікті сымсыз жүйесін еш нәрсе алмастыра алмайды.
Кең жолақты желіні талап ету. Бірлескен желіні Т1-ге қол жеткізу арқылы ұйымдастыру үш айға дейін немесе одан да көп уақытты талап ету мүмкін. Кең жолақты сымсыз технологиялар 802.16 стандарты негізінде желі жылдамдығын қамтамасыз ету барысында сымды кең жолақты шешімдерге ұқсас, сонымен қатар бұл желінің етек алуын белгілі бір мезгілде бірнеше күнге қысқаруға мүмкіндік берсе, ал оның бағасы бірнеше есе төмендейді. Провайдерлердің жоғары жылдамдық нүктелерін қосу құралдарын пайдалану мүмкіндігіне ие бола алады. IEEE 802.16e IEEE 802.16a-ға көлем алу қолданушылардың провайдерге қосылуына мүмкіндік береді (WISP – Wireless Internet Serves Provaider), сонымен қатар қолданушылар үйде болмаған жағдайда, кеңседен немесе басқа қалаға сапар барысында өзінің WISP-пін ие болу мүмкіндігі бар.
Осы біріту жұмыста мен Қарағанды қаласында Wi-MAX стандартты базасындағы сымсыз радио рұқсатының желісін қарастырамын. Қарағанды қаласындағы Wi-MAX базасындағы сымсыз ұйымның қажеттілігі мен ыңғайлылығы желілі-кәбілді шаруашылықтың (ЖКШ) болмау нәтижесінде «Қазақтелеком» АҚ желісіне абоненттерді қосуға халықтың ұсынысының артуымен негізделген. Халық ұсынысын қанағаттандыру үшін 802.16 стандарт базасындағы құрылғы қолданылады.
1 Wi-MAX ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ НЕГІЗІ
1.1 Wi-MAX технологиясы
Wi-MAX (Worldwide Interoperability for Microwave Access), кең жолақты сымсыз байланыс IEEE институтымен стандартталған технологиясы, DSL толықтырушы қосымша сымдар және кәбілдік технологиялар толықтырушы ретінде кең арақашықтықтағы «соңғы миль» мәселелерін шешу болып табылады. Wi-MAX технологиясы «соңғы мильге» қосу және кең жолақты қосылғыштардың орындалуы үшін қолдануға болады, сондай-ақ сымсыз желі нүктелерді, ұйымдардың және компаниялар бөлімдерінің аралық байланыстары және басқа ұқсас мақсаттарындағы шешімдерді өте жоғары жылдамдықтағы байланыстарын жетілдірумен ерекшеленеді. Wi-MAX терминін сөзбе-сөз аударсақ «микротолынды пайдалануға арналған сыйысымдылық» деген мағынаға ие болады. Халықаралық салалық консорциум дәл осылай аталады, жабдықтардың барлығының сыйысымдылығының жетістігіне жағдай жасауы, кең жолақты сымсыз желі ретіне қолданылады. Бұл белгілермен кең танымал чипсет өндірушілері кіреді, солардың ішінде Intel, Fujitsu және Nokia, сонымен қатар белгілілер Ресей саудасында Asiros, Airspan, Alvarion, ZyXEL, Aperto, Proxim және Wi-LAN болып табылады. Бүгін де Wi-MAX консорциумы 96 компания басын қосады. Wi-MAX компаниялар алдында тұрған негізгі мәселелерді шешу, интернетті пайдалануға мүмкіндік туғызады: дүниежүзілік желілерді жылдам қосумен қамтамасыз етсе, көшелер мен тротуарлардағы қираған оптикалық-талшықты кабель жөндеумен де айналысады. Кейбір техникалық қиындықтар кездесіп те қалады, бірақ Wi-MAX шешімі болашақта оң шешім дәрежесіне жетуіне әбден сенімді [1, 2, 3].
1.2 Wi-MAX эволюциясы
2001 жылы желтоқсан айында қабылданған қосымша 802.16 а, 2-11 ГГц диапозонды қалалық желілерге арналған кең жолақты сымсыз қатынас құру (СҚҚ) жабдығына есептелген. Сонымен қатар, басқа модуляциялардан бөлек көбірек қолданыстағы күрделі түрінің бірі – ортогональды жиілікті мультиплексациялау болып табылады (Orthologonal Freyquency Multiplexing, OFDM). 802.16 а жабдығы ADSL және кабельді модемдермен табысты бәсекелестікке түсе алады. Сондай жүйелердің арзан болуын сымдар қажеттілігінің төмендеуіне алып келеді.
802.16 стандартының жаңа болжамасы 2004 жылдың 24 маусымында қабылданды. Олар өзіне алдынғы болжамдарды таңдай отырып, 802.16 IEEE 2004 жыл жарияланады. өңдеу барысында 802.16е IEEE толықтырулар енгізілуі мобильді құрылғыларды стандартты 802.16 жабдығымен қамтамасыз етумен ерекшеленеді. Стандарт желілері 802.16е 3G желісіне ұялы абоненттерінің өтуінен гөрі, мобильді пайдалануға мүмкіндік туғызуға уәде береді.
1.1-сурет – Wi-MAX эволюциясы
Wi-MAX технологиясының
болжымды нұсқасы жабдық
Салалық стандартқа негізделген Wi-MAX кең жолақты сымсыз технологиясы тұрғын үйлерге, кәсіпорындар және қала, ауылдық аймақтардағы мобильді сымсыз желілердің жылдамдық байланысын қамтамассыз етуге арналған. Анықталмаған назар салсаңыз, Wi-MAX жергілікті «Wi-Fi магистральді әрекетіне «орын алдын ала ескерілген» деген мағынаға ие болып отыр.
Бүгін Wi-MAX IEEE 802.16-2004 болжамасында – сымсыз байланыс стандарты салыстармалы түрде кабельдік қосулар – 10 Мбит/с одан да жоғары 30 км мүмкіндіктерімен радиусқа кең ауқымды байланысты қамтамасыз етеді. Wi-MAX технологиясы - әр түрлі жағдайлардағы жұмыс істеп отырып, соның ішінде, қала салудың тығыздығы, байланыстың жоғарғы сапасы мәліметтерді жеткізу жылдамжығында қамтамасыз етеді.
1.2-сурет – Wi-MAX стандартының негізінде базаны ұйымдастыру.
Wi-MAX желісінің жабдығы 10 МГц арна көлемінің 2 ГГц-11ГГц диапазонында жұмыс жасайды. Жиілік диапазонының әр түрлі елге таратылуы Wi-MAX әр түрлі аудандарда жұмыс істеуіне мүмкіндік туғызады. Диапазондардың кең таратылуы әлемнің бірнеше елдерінің ерекшелігіне негізделген. Дәл осындай Солтүстік Америкада Wi-MAX үшін аудандар 2,5 және 5 ГГц диапазонында, Орталық және Оңтүстік Америкада – 2,5, 3,5 және 5 ГГц, Таяу Шығыс, Африка, Батыс және Шығыс Еуропада – 3,5 және 5 ГГц, Азия-Тынық мұхит аймағында 2, 3, 3,5 және 5 ГГц қолданылады.
10 және одан да жоғары
километрді радиуста
Жалпы 802.16 стандартының негізгі мінездемесі 50 километр қашықтыққа дейінгі әрекеті, көрінбейтін аймақтарды жұмыспен қамтамасыз ету, базалық стансаларда 70 Мбит/с дейін айырбастау жылдамдығын қарастырады, соның ішінде 6 сектор базалық стансаға ие болады [4, 12].
1.3 Wi-MAX технологиясының артықшылықтары
Wi-MAX технологиясы бірқатар артықшылықтарға ие.Олар:
1. Сымды (xDSL, T1) сымсыз және спутниктік жүйелерге қарағанда Wi-MAX желісі жаңа тұтынушыларға экономикалық жағынан тиімді түрде қызмет көрсету және олардың мүмкіндіктерін арттыру;
2. Стандарт байланыс
3. Сымсыз технологиялар
4. Дамушы және алыс, қиындықтар
туғызатын аймақтарда сымсыз
технологияны орнату
5. Қызмет көрсету қашықтығы радиобайланыстың негізгі параметрлері болып саналады. Қазіргі уақытта кең жолақты сымсыз технологиялар желі объектілері арасындағы тікелей көрінушілікті қажет етеді. Wi-MAX OFDM технологиясының арқасында тікелей көрінушілік жоқ объектілер арасында байланысты қамтамасыз етуге қабілетті және бұл кездегі арақашықтық километрлермен өлшенеді;
6. Wi-MAX технологиясы алғашқыдан IP протоколын иеленген және соған байланысты жергілікті желілерді оңай интеграциялауға мүмкіндік береді;
7. Wi-MAX технологиясы бір орында орналасатын (фиксирленген), орын ауыстыратын, үнемі қозғалыста болатын объектілерге бір инфраструктурада жұмыс істеуге мүмкіндік береді.[12, 17]
1.4 802.16 стандартын суреттеу
Стандарт екі деңгейде іске асады – орта мүмкіндігі деңгейі (Media Access Control, MAC) және физикалық деңгей (PHY) – негіздік стансаларға және абоненттік кешендерге қолданылады.
1.3-сурет – 802.16 стандартының негізгі техникалық мәліметтері
1.1-кесте – 802.16 және оның кеңейтілген 802.16а стандартының негізгі техникалық мәліметтері
802.16 |
802.16 а | |
Диапазон |
10 - 66 ГГц |
2 - 11 ГГц |
Жұмыс шарттары |
Тек қана түзу көрінуі |
Жұмыс мүмкіншілігі жақын аймақ абоненттеріне түзу емес көрінуі |
Жылдамдық |
32,0 – 134,4 Мбит/с |
1,0 – 75,0 Мбит/с |
Модуляция |
QPSK. 16 QAM, 64 QAM. Бір асты тасушы |
QPSK. 16 QAM, 64 QAM (256 QAM) бір асты тасушы OFDM 256 асты тасушы OFDMA 2048 асты тасушы |
Дуплексті тәртіп |
TDD/FDD |
TDD/FDD |
Жолақ жиіліктердің |
20, 25 және 28 МГц |
1,25 тен 20 ГГц дейін |
Радиус кәріздер |
Типтік 2 - 5 км |
Типтік 4 – 6 км |
Стандартқа ерекше назар аударатын мәселелердің бірі (Service Flow) пайдаланушы топтарын жоспарлауында, яғни базалық станса мен абоненттік құрылғылардың хабар алмасымы, қолдану мәліметтерін қорғау құралдары (privacy sub layer) және байланыс қауіпсіздігінен тұрады.
Радиотолқындарды тарату ерекшеліктерінің бірі 10 - 66 ГГц жиілік диапазонының тура көру мүмкіншілігінің жұмыс істеуіне шек келтіруі. Қалалық ортада базалық стансасынан қашық жатқан абоненттердің жартысына қосылу мүмкіндігі бар. Қалған 50 % тура көру мүмкіндігі ереже бойынша берілмеген. IEEE институты 802.16 стандартына толықтырулар өңдеп шықты, яғни 2 – 11 ГГЦ жиілігі, бір жиілікті берілуі (Singel Carrier, SC) басқа, ортогональды жиілік мультиплексациялау (Orthogonal Frequency Division Multiplexing, OFDM) мультиплексациялау негізінде көптеген мүмкіншілік (OFD Multiplex Access, OFDMA).
OFDMA тәртібінде бір уақытта 256 тасушы берілу мүмкіндігі бар. Кеңею есебімен (осы сан негізінде) қарапайым белгілердің созылымдылығын тура қабылдауға болады.
Базалық стансаға абоненттік құрылғыдан трафитік берілуі (дәл осылай аталатын бағыт өрлеу uplink) көп стансалы пайдаланудың екі негізгі әдісіне негізделеді: DAMA (сұраныс мүмкіндігі) және TDMA (каналдарды уақытша бөлуге мүмкіндік). Физикалық деңгейдегі пакеттердің құрылымы МАС деңгейіндегі пакет ұзындығын қолдайды. Хабарлағыш рандомизация, кодтау және модуляцияны QPSK. 16 QAM жүзеге асырады (модуляцияның соңғы екі әдісі опция негізінде қаралған).
Абонеттік құрылғыларда базалық стансаның трафик тапсыруы (дәл осылай аталатын бағыт төмен түсіп, downlink) уақытша дуплекс тәртібінде басқарылатындықтан, (TDD) бір сектордағы барлық абоненттік құрылғыларға арналған біріңғай болып табылады. Хабарлағыш алгоритмдары рандомизация, бөгетті тұрақты кодтау және QPSK. 16 QAM және 64 QAM алгоритмі бойынша сәйкес жүзеге асырады (модуляцияның соңғы екі әдісі опция негізінде қаралған) [14, 15].
1.5 Квадратты амплитудалық модуляция
Квадратты амплитудалық модуляцияда (QAM – Quadrature Amplitude Modulation) фаза секілді өзгереді, дәл осылай амплитуда белгісі кодталған бит санын үлкейтуге береді, дегенмен бөгетке тұрақтылық жоғарлауы мүмкін. Қазіргі уақытта модуляцияның тәсілдері қолданыста, яғни ақпарат бит аралығанда кодталғандықтан, 8....9 дейін жетуі мүмкін, ал сигналдық кеңістікте сигнал позицияларының саны -256…512.
Сигналдардың квадратурды
S(t)=x(t)sin(wt+(p)+y(t)cos(
x(t) және y(t) – биполярлық дискреттік мөлшер. Бұндай дискреттік модуляция (манипуляция) бір біріне 900 жылжыйтын квадратурада орын алған екі каналмен жүзеге асады.
Квадратуралық үлгі (1.4-сурет) төрт фазалы ФМ сигналдарын құру үлгісіндегі (ФМ-4) жұмысты түсіндіреміз.
Екі символдың Т негізіндегі ұзақтығы жылжу көмегімен жұпсыз тақ импульсына у бөлінеді, квадратурды каналға берілетін (coswt), және жұп – x, синфазалық канал (sinwt). Екі импульсте сәйкес келетін манипуляция жасаушы күштерге түседі, х биполярлық күштері жүйеліліктерді құрған (t) және y(t). Импульс x(t) және y(t) екі фазды (0,л) ФМ тербелісін құрайды. ФМ белгісін жасау әдісі ФМ квадратурды белгісі болып аталады. Символдардың бір уақытта алмасуында модулятор каналдарында ( 10-нан 01-ге, немесе 00-ден 11) ДОФМ белгісі бойынша фаза секірімі болуы мүмкін 1800.
1.4-сурет – Квадратуралық модулятор үлгісі
1.5-сурет – OQPSK белгілерін құру
Бұндай фазаларлың секірісі екі фазалы модуляция жанынан (ФМ-2) орын ала отырып, паразитті амплитудалық модуляцияны тудырады. Белгінің пайда болу нәтижесінде фильтр нөлге дейін қисаяды. Белгілердің бұндай өзгерістері энергияның артуына және байланыс каналдарында бөгеттерге алып келеді.
Төртфазалы ФМ жылжымасы (OQPSK – Offset QPSK) (1.5-сурет) 1800-ге фазаның секіруінен сақтайды. Дәл осындай квадратуралық үлгілерде ФМ-4 модулятор секілді, манипуляциялық элементтер x(t), y(t) Т ақпараттық ұзақтығына сүйенеді. Бұндай ағымдағы фазадағы өзгерістер ФМ-4 анықталады. Фаза секірістерінің нәтижесінде 1800 кез келген элемент модуляторды синфазалық немесе квадратуралық каналдарда фазаларды 00, +900 немесе -900 өзгерістер енгізеді.
Бастапқы бөлімдерде берілген белгілердің өзара қатынасы көп деңгейлі манипуляциялық импульстердің x(t), y(t) түрлерінде берілген, ал бір каналда жеке деңгейдегі жеке немесе нөлдік деңгейдегі басқа талаптарға сай келеді. Квадратуралық үлгінің шығыс белгісі нәтижесінде тек фаза да ғана емес, сонымен қатар амплитуда да өзгеріске енеді. Сондықтан әрбір каналда амплитудалық манипуляция яғни, амплитуда өзгерісімен квадратуралық манипуляция деп атайды (QASK — Quadrature Amplitude Shift Keying) немесе қарапайым квадратуралық модуляция – КАМ.
Геометриялық түсіндірілмеге сүйене отырып, кез келген белгі КАМ әрбір кеңістікте векторды бейнелеуі әбден мүмкін. Векторлардың соңын ескере отырып, КАМ белгісіне белгі нүктесі ретінде бейне алуға болады, x(t) және y(t) белгісімен анықталады. Белгі нүктелері белгі шоқжұлдыздары түзеді (signal constellation).
1.6-суретте көрсетілгендей модулятордың құрылымдық үлгісі және белгі шокжұлдызы ( 0 және y(t) ±1, ±3) мағынасын қабылдайды (4 деңгейлі КАМ).
1.6-сурет – Модулятор үлгісі және КАМ-4 белгі диаграммасы
±1, ±3 көлемі мөлшерлерді модуляция деңгейінде анықтайды және салыстырмалы сипаттамаға ие. 16 шоқжұлдызды белгілерді қамти отырып, әр қайсысы берілген ақпараттың төрт талабына сай келіп отырады.
Деңгейлердің қиысуы 36 белгілі нүктелерден ±1, ±3, ±5 шокжұлдызды түзе алады. Бірақ олардың 16 тек қана ITU хаттамаларында қолданылады, біркелкі нүктелердің белгілік кеңістігінде таратылған.
Тәжірибені орындай барынсында КАМ деңгейінің бірнеше тәсілі кездеседі, ең көп таралғанмен әр қайсысының модуляция демеушісі тәсілі ұштасып жатады (SPM — Supersposed Modulation). Берілген үлгіде тап осы тәсілді іске асырушы бірдей деңгейлердің 4 фазаларында модулятор қолданылады (1.6 сурет). Модулятор құрылысты үлгі және диаграмма
Байланыс теориясынан белгілі немесе сигналдық шоқжұлдызды нүктелердің бірдей саны жанында КАМ сигналдарының спектрі ФМ белгілерінің спектріне ұқсаса болып келгенімен әр түрлі болып та кездесе береді. Нүктелердің үлкен саны жанында сигналдар КАМ жүйелері мен ФМ жүйелері негізгі себептері мына топтарды түзеді, ФМ жүйесінде сигналдық нүктелер арқылы ара қашықтық КАМ жүйесінде белгілі нүктелер аралық ара қашықтық аз болып келеді [12, 15].
1.7–суретте көрсетілгендей, 16 КАМ жүйелерінің сигналдық шоқжұлдыздары берілген және ФМ -16 сигнал бірдей қуаттылықтары да сипатталады. КАМ жүйесінде сигналдық шоқжұлдыз көршілес нүктелері аралық d ара қашықтығы модуляция деңгейлері берілуімен анықталады:
d=2sin(n/M),
мұнда М — фазалар саны.
1.7-сурет – КАМ 16 модуляторының үлгісі
М мағыналары арту жанында бірдей және ФМ-ға қою жүйелерінің мысалмен берілген, М=16 (Ј=4) </КАМ=0.47 және </ ФМ =0,396, ал М=32 (L=6) </ КАМ =0,28, </ФМ=0,174
1.8-сурет – 66 белгілік шоқжұлдыздары
1.6 OFDM технологиясы
OFDM технологиясы тек қана Ресей жазықтарында орнатылып қана қоймай, сонымен қатар жақсы нәтижелер көрсетеді. Мысалы, кең жолақты сымсыз жүйелері, Барнаулда, Екатеринбургте және Пермь қалаларында қолданылып, табысты инсталляцияланған және жақсы жұмыс істейді. Жаңа технологиялардың тартымдылығы олардың қалалық тығыз салынған ғимараттарында қолдануға есептелген. Яғни мегаполистердің ішінде Қарағанды сияқты, Алматы, Ақтау, Астана және де басқа мыңдаған халықпен қалаларда пайдалану ықтималды шешім болып табылады.
КС жүйелерінде сандық арнаның негізгі қиратушы факторы болып көп сәулелі қабылдаудың бөгеттері болып саналады. Ғимараттардың көп қабаттылығынан радиосигналдар тойтарыстарға ұшырап, бөгеттердің осындай түрі эфирлі қабылдау үшін өте сипаттамалы болып келеді. Мына проблеманың радикальді шешімі ортогональды жиілікті мультиплексациялау технология қолданылады, көп сәулелі қабылдау бөгеттермен күрес үшін арнайы өңделген. Технологиялардың бір түрі – COFDM әдісі – бұл әдіс жақсы белгілі және (DAB) сандық радиоқұрылғылар жүйелерінде кең қолданылуда, мысалға Еуропада, Канадада және Жапонияда. OFDM әдісінде тізбекті сандық ағым көп санды параллельді ағымға түрлендіріледі, әр қайсысы бөлек тасушыға берілед(1.9-сурет).
1.9-сурет – Радиосигнал спектрі бір тасушымен (а) және OFDM (б)
Жиіліктік тарау Δf көршілестер тарау аралығында f1, f2 ... fn топталған дара тасушы демодуляторында OFDM бөліс мүмкіншіліктері шарты шығады. Жиіліктік бөліну екі әдіс қолданылады ( тасушының демультиплекстеуі). Біріншісі, жолақты сүзгілер арқасында және екіншісі, сигналдың ортогональды түрленуінің көмегімен.
Біріншісінде жиілікті
тарату модуляцияланған тасушылар
арасынан таңдалу үшін, оларды жанындағы
көршіліес жолақтары өзара
OFDM стандарты қарама-қарсы асты тасушымен көршілес спектрлердің күшті жабуымен сипатталады, жиіліктін тарауын екі есе азайтады және соншаға ақпараттың сандық таралу тығыздығын жоғарылатады (бит/с)/Гц. Спектрлі топтық астытасушының ортогональді демодуляция әдісінің арқасында көрінер жиіліктің бөгеттері компенсацияланады, оған қарамастан олардың жанындағы жолақтары өзара жабылады.
Ортогональдық шарттарының орындалуы үшін, тасуыштардың арасында жиіліктік таралуы тұрақты және мынау мағынаға ие болуы қажет Δf = 1/TU, яғни TU аралығында f2 - f1 жиіліктің әр түрлілік периодының ішіне бүтін сан кіру керек. Бұл шарт орындалу үшін OFDM модемінде синхронизацияның екі түрін енгізу керек: топталған спектрлердің тасуыш жиіліктерінің синхронизациялану сигналы және демодулятордың функционал блоктарының ырғақты жиіліктердің синхронизациясын арналған сигналдар. Жиіліктердің тасушы тобы дәл қазіргі уақытта параллельді сандық ағынымен биттерді тасымалдаса, онда ол «OFDM символы» деп аталады. [15]
1.7 Wi-MAX технологиясы аясындағы қатынас құру түрлері
Wi-MAX Forum Wi-MAX -қа қатынас құрудың төрт түрін анықтады.
Фиксирленген қатынас құру (fixed access). Бұл қатынас құру кезінде тұтынушылық құрылғы қызмет көрсету контракты бойынша келісілген уақыт бойы, яғни, контракт біткенше орын ауыстырмауы тиіс. Қызмет көрсету кезінде тұтынушы қалаған уақытында желіге кіре немесе одан шыға алады, сондай-ақ, өзінің қалауы бойынша «ең жақсы» деген базалық станцияны таңдауына мүмкіндігі бар. Ал, қарапайым жағдайда тұтынушылық құрылғы тек бір ғана базалық станцияның секторымен немесе ұясымен қатынас жасайды. Ол істен шыққан немесе онымен байланысу қиыншылығы туындаған кезде басқа базалық станцияға ауысу процесі автоматты түрде орындалады.
Әр түрлі орындардан қатынас құру (nomadic access). Бұл қатынас құру түрінде тұтынушылық құрылғы бір сеанс біткенше бір жерде тұрақтауы тиіс. Ал, егер де ол сол сымсыз желінің басқа жеріне орын ауыстырса, онда желі оның жазылуының атрибуттарын анықтайды және өзге сессия орнатылады. Бірақ, бұл кезде алдынғы пунктте айтылған мүмкіндіктер сақталады.
Ауысу режиміндегі қатынас құру (portable access). Бұл қатынас құру кезінде тутынушылық құрылғы сымсыз желімен шектелген аймақта жаяу жүріс жылдамдығымен жүрген кезде байланыс жасауға мүмкіндік алады. Сессия кезінде байланыс желісінің бір ұяшығынан немесе оның бір секторынан екіншісіне ауысқан кезде басқарудың барлық мүмкіндіктері берілмейді. Яғни, желі мүмкіндіктері шектеулі болып қалады.
Қарапайымдалған мобильді қатынас құру (simple mobile access). Бұл қатынас құру кезінде сымсыз желі шекарасының ішінде көлік жылдамдығымен қозғалып келе жатқан құрылғыға шынайы уақытты қажет етпейтін қосымшалар сессиясын тоқтатпауға мүмкіндік береді. Секторлар мен ұяшықтардың арасында орын ауыстыру кезінде басқаруды беру сеансты жоғарыда көрсетілген типті приложениелер үшін үзіліссіз қылады.
Толық мобильді қатынас құру (full mobile access). Бұл қатынас құру түрі сымсыз байланыс аясындағы территорияда тұтынушылық құрылғы өте үлкен жылдамдықпен қозғалған кезде байланысты қамтамасыз етуге мүмкіндігі бар. Гарант түріндегі басқаруды беру базалық станса секторларын немесе ұяларды ауыстырған кезде барлық қосымшаларға үздіксіз жұмыс жасауға мүмкіндік береді [14, 24].
1.8 Қатынас құру жағынан қарағандағы Wi-MAX технологиясының ерекшеліктері
Wi-MAX технологиясы жоғарыда айтылып өткен қатынас түрлерін қолдайтын кеңжолақты сымсыз технология екені мәлім. Қойылған барлық талаптарға жауап беру мақсатында Wi-MAX-тың екі версиясы көрсетілді. Біріншісі, IEEE 802.16-2004 стандартына негізделген және әртүрлі орындардан фиксирленген, яғни, бір сессия уақытында орын ауыстырмай қолдануға арналған және бірінші стандарттың модификациясы 802.16е-ге базаланған. Wi-MAX Forum-ның пайымдауынша 802.16е спецификациясын қолдайтын тұтынушылық құрылғылар 2007 жылдың басында пайда болуы тиіс болатын.
802.16е-нің параметрлер жиынтығы немесе профилі туралы әлі официалды түрде ештеңе мәлімденеген жоқ. Ең алғаш мобильді профильдер үшін, күтіліп отырғандай, 2,3 ГГц және 2,5 ГГц жиіліктері арналуы мүмкін. Оның себебі, 3 ГГц жиіліктен төмен жиіліктер ғимарат ішіндегі сымсыз байланыстың аймағын кеңейтуге мүмкіндік береді. Бірақ, сұраныстар көп болған жағдайда одан да үлкен жиіліктер (3,3 ГГц, 3,5 ГГц және 5,8 ГГц) қамтамасыз етілу мүмкіндігі қарастырылған.
Wi-MAX-тың бұл екі әдісі қазіргі нарықтың фиксирленген және мобильді қатынас құру түрлеріне мұқтаждығын көрсетеді. Қатынас құрудың бұл екі типіне әртүрлі талаптар қойылатындықтан, оларды реализациялау жолдары да, шешу жолдары да әртүрлі болады. Екі спецификацияда да қолданылатын бірнеше функциялар 802.16е стандартына қосылу ықтималдығы өте жоғары. Себебі, мобильдік сервистер бұдан тек ұтыста болады. Бұл функциялардың арасында MIMO жақсартылған демеуіші және адаптивті антенналық жүйе (AAS) бар. Олар өткізу қабілетін арттырады және тікелей көрінісі жоқ жүйелердің сезімталдылығын арттырады.
802.16-2004 және 802.16е стандардарттарының
ең басты айырмашылығы-
802.11-2004 параметрлер жиынтығы
бағытталған антенналар
Фурье жіктеуі жиілік диапазонын спектрлері жабылса да ортогональді болып қала беретін тасымалдағыштарға бөлуге көмектеседі. Соңғысы символды беру периодында тасымалдағыштардың әрқайсысы бүтін саға ие болады дегенді білдіреді. OFDMA әдісінде тасымалдағыштардң жиынтығы N топтарға бөлінеді.
OFDMA әдісі антенналар
типтері әртүрлі тұтынушылық
құрылғыларды басқаруды
Ал, бір оператордан келесісіне өту (roaming), оны екі стандартта да, яғни 802.16-2004 және 802.16е жүзеге асыруға болады. [13, 24]
1.9 Wi-MAX стандартының қауіпсіздігі
Барлық сымсыз технологиялардың дамуы жоғарыда айтылған – позитивті жағы. Бірақ мамандарда сымсыз желілермен және Wi-MAX стандартына сұрақтар көптеп туындайды, сонымен қатар стандарттың ақпараттық қауіпсіздігіне. Өйткені сымсыз желілерінде кең аумақты пайдалануы мен қатар қаскүнемдердің көпшілігін шапшаң тартады.
Мамандар айтуы бойынша сымсыз желілерде қауіпсіздігі сымды желілерге қарағанда деңгейі төмен емес дейді. Өйткені оған көптеген аспаптармен қол жеткізеді. Мысалы: бірегей идинтификатор жасауға болады (Service Set Identifier) және шифрлеу тәртібі қосып (Wired Equivalent Privacy) оған тағыда 802.1х ең жаңа стандартты пайдаланып, қауіпсіздік қамтамасыз етунің жақсарған механизмдермен иеленген, WEP технологияларынан басқа да технологиялар толы, оларды пайдалану WEP-тің «үстінен» қауіпсіздігінің қосымша деңгейлерін жасайды (жеке желілер немесе IPSec). Виртуалды жеке желілердің (VPN) аудентификацияға арналған қуатты құралдар және шифрлеулерді қосады, динамикалық шифрлеу кілттерімен айырбастау негізінде жасалған. Алысталған пайдаланушылармен мәліметтермен айырбасқа арналған қорғалған туннельдерді қалыптастырып, дәл осылай кәсіпорының ішінде де.
- Windows Microsoft Word и Microsoft Excel
- Wortarten und ihre Charakteristik
- Writing a business letter
- XX ғасырдың басындағы қазақ ру-тайпаларының құрылымы
- XX ғасырдың басындағы Ресейдегі революциялар және олардың Қазақстанға әсері
- Zagadnienia definicje związane z nieruchomością
- Πути совершенствования складской логистики в ООО «Major Cargo Service»
- The Role of Grammatical Transformations While Translating
- The tax law
- Translation of political literature and terms
- Tерроризм в России на современном этапе
- Usage of it in the process of translation
- V1 А топ элементтері тақырыбына инновациялық әдістерді қолдану
- Warming up