Памятные монеты
УА “БЕЛАРУСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ ЎНІВЕРСІТЭТ КУЛЬТУРЫ
І МАСТАЦТВАЎ”
Факультэт інфармацыйна-дакументных камунікацый
Кафедра гісторыі Беларусі і музеязнаўства
Памятныя манеты
(Расійская імперыя, СССР, Расійская Федэрацыя)
Курсавая работа
Студэнткі 250 групы
Т.У.Кірпічовай
Навуковы кіраўнік:
кандыдат гістарычных навук,
дацэнт І.Н. Колабава
Мінск 2013
ЗМЕСТ
УВОДЗІНЫ х
РАЗДЗЕЛ 1 Памятныя манеты Расійскай імперыі, СССР х
1.1 Памятныя манеты Расійскай імперыі х
1.2 Памятныя манеты СССР х
РАЗДЗЕЛ 2 Памятныя манеты Расійскай Федэрацыі х
2.1 Памятныя манеты з каштоўных і некаштоўных металаў х
2.2 Тэматычныя серыі
ЗАКЛЮЧЭННЕ х
БІБЛІЯГРАФІЧНЫ СПІС х
ДАДАТКІ х
УВОДЗІНЫ
Актуальнасць тэмы. Тэма з’яўляецца актуальнай. Даследванне памятных манет Расійскай імперыі, СССР, Расійскай Федэрацыі дае магчымасць глыбей вывучыць гісторыю манет і іх абарачэнне.
Ступень распрацаванасці праблем. Вывучэннем памятных манет займаліся В.В.Узденікаў ў працы “Манеты Расіі”, А.У. Юроў у працы “Мінулае ў манетах (памятные манеты 1832-1991г.)” Надрукавана і выдадзена шмат кніг і каталогаў, якія даследуюць памятныя манеты.
Прадмет даследавання – Манеты нерэгулярных эмісій.
Аб’ект даследавання – памятные манеты Расійскай імперыі, СССР, Расійскай Федэрацыі
Мэты работы. Даследваць памятныя манеты, іх гісторыю і класіфікацыю манет нерэгулярных эмісій.
У ходзе дасягнення пастаўленай мэты былі вызначаны наступныя задачы.
1. Даследаваць існуючыя крыніцы інфармацыі па тэме курсавой работы, літаратуру, каталогі, звесткі інтэрнэт-рэсурсаў.
2. Разгледзіць сабраны матэрыял па тэме даследвання.
3. Даследаваць Памятные манеты Расійскай імперыі, СССР, Расійскай Федэрацыі.
Методыка даследавання. Апісанне, вывучэння літаратуры, навуковых каталогаў, звестак інтэрнэт-рэсурсаў.
Структура работы. Структура курсавой работы ўключае ўводзіны, два раздзелы, кожны з раздзелаў мае па два падраздзелы, заключэнне, дадатак і бібліяграфічны спіс.
РАЗДЗЕЛ 1 ПАМЯТНЫЯ МАНЕТЫ РАСІЙСКАЙ ІМПЕРЫІ, СССР
- Памятныя манеты Расійскай імперыі
XIX стагоддзе завуць
залатым стагоддзем рускай
У 1834 году падчас кіравання Мікалая I, у гонар старэйшага сына Паўла I - Аляксандра I узводзіцца Аляксандраўская калона. На Аляксандраўскай калоне навечна выбіты словы: "Александру Первому благодарная Россiя. 1834 год". У гэтым жа гаду ў гонар Аляксандра I быў адчаканены і першы памятны срэбны рубель. На аверсе: профіль Аляксандра I. Надпіс па крузе: "Александръ Первый Б[ОЖIЕЮ] М[ИЛОСТIЮ] ИМПЕРАТОРЪ ВСЕРОС[СIЙСКIЙ]". На рэверсе: у цэнтры - Аляксандраўская калона. Пад ёй намінал "1. РУБЕЛЬ". Угары надпіс паўколам двума радкамі: "АЛЕКСАНДРУ ПЕРВОМУ БЛАГОДАРНАЯ РОССIЯ.1834". [8, c. 12].
Пачынаючы з рубля 1834 года, усе айчынныя памятныя манеты маюць арыгінальны малюнак і адрозніваюцца выдатным мастацкім афармленнем і высокай якасцю выраба. Іх аўтарамі былі самыя вядомыя гравёры, такія, як Губе, В.А. Аляксееў, А.Ф. Васюцянскі, А.П. Лялін, А.А. Гріліхес. [10, c. 392].
У 1839 годдзе на
Барадзінскім полі была
У 1841 годдзе спадчыннік прыстола вялікі князь Аляксандр Мікалаевіч спалучаўся шлюбам з гессен-дармштадской прынцэсай Максіміліянай Вільгельмінай Аўгустай Сафіяй Марыяй, якая прыняла імя Марыі Аляксандраўны (1824-1880). У гонар шлюбу будучага імператара Аляксандра II (1818-1881) у 1841 годдзе быў адчаканены рубель без пазначэння наміналу. Гэта манета адрозніваецца ад памятнага медалю ў гонар той жа падзеі некаторымі дэталямі афармлення і ніжэйшай спробай срэбра. Яна адчаканена са срэбра 83 1/3 спробы, якое ўжывалася для чаканкі ўсіх рублёў таго часу. Аўтарам манеты і медалі з'яўляецца Губе. На аверсе манет размешчаны профільныя малюнкі вялікай князёўны Марыі Аляксандраўны і спадчынніка цэсарэвіча вялікага князя Аляксандра Мікалаевіча і надпіс па крузе: "В.К. МАРIЯ АЛЕКСАНДРОВНА В.К. АЛЕКСАНДРЪ НИКОЛАЕВИЧЪ". Рэверс адрозніваецца адмысловай вытанчанасцю: на шчыце, апавітым вянком, змешчана манаграма найяснейшых асоб, над шчытом - імператарская карона; па баках шчыта - Псіхея са сцяблом квітнеючай лілеі ў правай руцэ і надпіс - дата шлюбу "16 АПРЪЛЯ 1841 Г.". Пачатковы тыраж гэтай манеты складаў 100 штук, аднак дакладны тыраж яе невядомы: магчыма, быў выраблены дачыкан. Вага гэтай манеты 20,71 грама. [7].
Адкрыццё помніка Мікалаю I з'явілася падзеяй, якая таксама была адзначана чаканкай памятнага рубля і двух памятных медаляў. На аверсе манет размешчана профільны малюнак Мікалая I і надпіс: "НИКОЛАЙ I ИМПЕРАТОРЪ И САМОДЕРЖЕЦЪ ВСЕРОССIЙС.", на рэверсе -малюнак коннага помніка і надпісы: "ПОВЕЛ. ИМПЕР. АЛЕКСАНДРА II ВСЕЯ РОССIИ САМОДЕРЖЦА" і "IЮНЯ 25 ДНЯ 1859 ГОДА". Аўтарам штэмпеляў асабовага боку манеты з'яўляўся Аляксандр Паўлавіч Лялін (1799-1861), адваротнага боку - Уладзімір Аляксеевіч Аляксееў. Яны з'яўляюцца таксама аўтарамі адной з памятных медаляў па выпадку гэтай жа падзеі. Вага манеты 20,73 грам, тыраж 50 118 асобнікаў. [8, c. 28].
Пасля памятныя рублі былі адчаканены ў гонар адкрыцця яшчэ двух помнікаў: Аляксандру II (1898) і Аляксандру III (1912). Абодва помніка былі размешчаны ў Маскве і не захаваліся да нашых дзён. Аўтарам першай манеты, прысвечанай адкрыццю помніка Аляксандру II, з'яўляецца Гріліхес. На аверсе - малюнак імператара Аляксандра II і кругавы надпіс: "АЛЕКСАНДРЪ II ИМПЕРАТОРЪ И САМОДЕРЖЕЦЪ ВСЕ-РОССIЙСКIЙ. РОДИЛСЯ 17 АПРЕЛЯ 1818 ГОДА. СКОНЧАЛСЯ 1 МАРТА 1881 ГОДА". На рэверсе манеты - малюнак узведзенага ў Маскоўскім Крэмлі помніка, акружанага адкрытай галерэяй, пад шатамі - статуя, якая паказвае стаячага на пастаменце імператара Аляксандра II у парфіры, са скіпетрам у левай руцэ. Надпісы, размешчаныя па крузе ў два радкі: "ИМПЕРАТОРОМЪ АЛЕКСАНДРОМЪ III ЗАЛОЖЕНЪ ВЪ 1893 ГОДУ" і "ИМПЕРАТОРОМЪ НИКОЛАЕМЪ II ОТКРЫТЬ ВЪ 1898 ГОДУ" і ніжэй - "ВЪ КРЕМЛЯ МОСКОВСКОМЪ". На гэту падзею былі выпушчаны два памятныя медалі. Вага манет 20,00 грам, тыраж: 5000 асобнікаў. [7].
Манета, прысвечаная адкрыццю помніка Аляксандру III, уяўляе сабою копію медалю, выпушчаную ў выпадку той жа падзеі. На асабовым боку манеты размешчаны профільны малюнак Аляксандра III і надпісы па крузе: "АЛЕКСАНДРЪ III ИМПЕРАТОРЬ И САМОДЕРЖЕЦЪ ВСЕРОССIИСКIЙ" и "РОДИЛСЯ 26" ФЕВРАЛЯ 1845 ГОДА" і "ВЪ БОЗЪ ПОЧИЛЪ 20 ОКТ. 1894 ГОДА", на рэверсе - малюнак помніка Аляксандра III і надпісы па крузе: "СООРУЖЕНЪ КАХАННЕМ НАРОДА ИМПЕРАТОРОМЪ НИКОЛАЕМЪ II" і "ВЪ МОСКВЪ ОТКРЫТЪ ВЪ 1912 Г." Рублі прызначаліся для раздачы ніжнім чынам, якія ўдзельнічалі ў імпрэзах адкрыцця помніка. Вага 20,0 грам, тыраж 5000 асобнікаў. Манета адчаканена на Санкт-Пецярбургскім манетным двары. [7].
У гонар каранавання двух імператараў - Аляксандра III у 1883 г. і Мікалая II у 1896 г. таксама былі адчаканены памятныя рублі. Да гэтага каранацыйныя імпрэзы суправаджаліся выпускам памятных жэтонаў і каранацыйных медаляў. Аўтарам каранацыйнай манеты 1883 г. быў медальер Леапольд Штейнман. Аўтар "каранацыйнай" манеты 1896 г. невядомы. На аверсе манет змешчаны профільныя малюнкі адпаведна Аляксандра III і Мікалая II. На рэверсе першай манеты ў апраўленні лаўровай і дубовай галін размешчана вялікая імператарская Расійская карона васпана-імператара, скіпетр, увянчаны залатым двухгаловым арлом і вядомым гістарычным каштоўным каменем - дыяментам "Арлоў", і залатая, упрыгожаная дыяментамі дзяржава - знакі дзяржаўнай улады, якія ляжаць на падушцы. На асабовым боку манеты намаляваны імператар Аляксандр III і кругавы надпіс: "Б.М. АЛЕКСАНДРЪ III ИМПЕРАТОРЪ І СА-МОДЕРЖ. ВСЕРОСС. КОРОНОВАНЪ ВЪ МОСКВЪ 1883 Г.". На аверсе другой манеты намаляваны імператар Мікалай II і кругавы надпіс: "Б.М. НИКОЛАЙ II ИМПЕРАТОРЪ И САМОДЕРЖЕЦЪ ВСЕРОСС. КОРОНОВАНЪ ВЪ МОСКВЪ 1896 Г.". На рэверсе другой - у апраўленні лаўровай і дубовай галін, перавязаных падвойнай стужкай, - спараваныя скіпетр, упрыгожаны двухгаловым арлом, і меч, у цэнтры - дзяржава і вышэй - імператарская карона, упрыгожаная стужкамі. [7].
У 1912 г. па ўсёй Расіі адзначалася
стагоддзе з дня пачатку
У 1913 г. у гонар 300-годдзі кіравання Дому Раманавых велізарным тыражом быў адчаканены рубель тыражом каля паўтары мільёнаў асобнікаў. На аверсе манеты на першым плане - апошні расійскі імператар Мікалай II у ваеннай форме, за ім - заснавальнік дынастыі - цар Міхаіл Фёдаравіч Раманаў у царскім адзенні і ў шапцы, на адваротным боку - двухгаловы гербавы арол са скіпетрам і дзяржавай, намінал і юбілейныя даты "1613-1913". Асабовы бок манеты ўяўляе сабою паменшаную копію медалю працы скульптара М. Керзіна. Аўтарам штэмпеля асабовага боку гэтай манеты з'яўляецца А. Васюцінскі . Вядомыя дзве разнавіднасці памятнай манеты, прысвечанай 300-годдзю Дому Раманавых, якія адрозніваюцца адзін ад аднаго вышынёй рэльефу малюнкаў на асабовым баку. [8, c. 41].
Апошнім у 1914 г. Чаканіўся рубель у памяць 200-годдзі перамогі рускага флота ў марской бітве пры мысе Гангут. На аверсе манеты, прысвечанай юбілейнай даце, размешчана профільны малюнак Пятра I, юбілейныя даты і слова "ГАНГУТЬ". На рэверсе замест звычайнага герба знаходзіцца малюнак: двухгаловы гербавы арол без скіпетра і дзяржавы з чатырма геаграфічнымі картамі (Белага, Каспійскага, Азоўскага і часці Балтыйскага мароў) у дзюбах і лапах. Аўтар штэмпеля манеты - П. Стадніцкій. Памятны рубель 1914 г. з'яўляецца самай вядомай і дарагой з памятных дарэвалюцыйных срэбных манет. Распачатая першая сусветная вайна перашкодзіла яе выпуску ў зварот. Пасля рэвалюцыі, у 1927 г., сапраўднымі штэмпелямі на сапраўдных манетных кружках была адчаканена вялікая колькасць наваделаў. Манета дарэвалюцыйнага чакана, ляжала ўвесь гэты час у сховішчах Манетнага двара, а таксама наваделы савецкага часу былі прададзены праз Савецкую філатэлістычную асацыяцыю (СФА) калекцыянерам-нумізматам за мяжой і ўсярэдзіне краіны. Гэта манета часта фальсіфікавалася. Манета адчаканена на Санкт-Пецярбургскім манетным двары.[7].
Чаканка памятных манет з каштоўных металаў мае ў Расіі даўнюю традыцыю. Памятныя (медальныя ці мемарыяльныя) манеты чаканіліся ў Расіі на працягу дзевятнаццатага і напачатку дваццатага стагоддзяў па выпадку знамянальных падзей ці юбілеяў і выпускаліся ў зварот. У адрозненне ад данатыўных (падарункавых) і сувенірных манет з золата і срэбра (якія прызначаліся для раздачы чальцамі імператарскага прозвішча ў выглядзе заахвочвання ці ў сувязі з якой-небудзь падзеяй) былі хадзячай манетай, іх можна было набыць у абмен на звычайныя манеты на Санкт-Пецярбургскім манетным двары.
1.2 Памятныя манеты СССР
Чаканка памятных манет у СССР аднавілася толькі да юбілею Вялікай Перамогі ў красавіку 1965 гады. У зварот была выпушчана медна-нікелевая манета добрай якасцю 1 рубель, прысвечаная 20-годдзю Перамогі над фашысцкай Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гадоў. На асабовым боку першай памятнай манеты СССР - ваяр-вызваліцель - вядомы помнік у Трептаў-парку ў Берліне. Гэта манета паслужыла пачаткам новага кірунку ў манетнай справе - чаканкі памятных і іх разнавіднасці - юбілейных манет, якія выпускаюцца ў памяць пра якія-небудзь падзеі, у гонар выбітных дзеячаў, вядомых помнікаў культуры, у адзначэнне юбілейных дат. [9, c. 238].
Першыя гады выпуск памятных
і юбілейных манет насіў
Першыя часы манеты з медна-нікелевага сплава выпускаліся толькі добрай якасцю ў 1 рубель. З 1987 гады ўпершыню ў практыку савецкай манетнай справы сталі чаканіцца юбілейныя манеты трох- і пяцірублёвых добрых якасцяў. Разам з тым у 1967 годдзе ў адзначэнне 50-годдзя савецкай улады, акрамя рублёвай манеты, былі выпушчаны юбілейныя манеты добрай якасцю 10, 15, 20 і 50 капеек. Але ў дальнейшым выпуск манет такіх дробных наміналаў распаўсюду не атрымаў, з-за цяжкасцяў месцавання малюнка на поле манеты. [4, c. 256].
Адмысловае месца ў калекцыях нумізматаў занялі шэсць медна-нікелявых манет, прысвечаных Дваццаць другой Алімпіядзе ў Маскве. На адваротным боку першай з іх была намалявана Эмблема Гульняў, а на апошняй, шосты, - алімпійскі факел на фоне спартыўнай арэны і панарамы Масквы. На астатніх чатырох, сімвалічна былі намаляваны сталічны Крэмль, Маскоўскі ўніверсітэт, манумент у адзначэнне дасягненняў навукі ў засваенні касмічнай прасторы і помнік заснавальніку Масквы - князю Юрыю Далгарукаму. [4, c. 259].
Адным з асноўных тэматычных кірункаў у выпусках памятных і юбілейных медна-нікелевых манет з'яўляўся выпуск манет, прысвечаных выдатным людзям, дзеячам гісторыі і культуры. Гэты кірунак бярэ пачатак з 1970 года, калі была выпушчана манета ў адзначэнне 100-годдзі з дня нараджэння В.І. Леніна. У дальнейшым выпускаліся манеты ў гонар, Ю.А. Гагарына, Д.І. Мендзялеева, А.С. Папова, А.С. Пушкіна, М.В. Ламаносава, Л.Н. Талстога, А.П. Чэхава, П.І. Чайкоўскага і іншых, складнікаў гонар айчыннай навукі, культуры і мастацтвы. [4, c. 270].
Былі адчаканены таксама манеты з нагоды юбілеяў народнага паэта Ўзбекістана Хамзы Хакім-задзе Ніязі, класіка румынскай і малдаўскай літаратуры Міхася Эмінеску, выдатнага дзеяча славянскай культуры, беларускага першадрукара і асветніка Францыска Скарыны, латышскага пісьменніка Яніса Райніса, узбекскага паэта, мысляра і дзяржаўнага дзеяча Алішера Навоі, азербайджанскага паэта Нізамі Гянджеві, туркменскага паэта Махтумкулі. [4, c. 283].
Выпускам памятных
рублёў былі адзначаны юбілеі
касмічных палётаў Юрыя
З 1988 года быў пачаты выпуск 5-рублёвых манет, прысвечаных выдатным помнікам айчыннай архітэктуры, гісторыі і культуры Расіі. Выйшлі манеты з малюнкам помніка Пятру Першаму на пляцы Дзекабрыстаў у Санкт-Пецярбургу, помніка 1000-годдзі Расіі ў Ноўгарадзе, Сафійскага сабора ў Кіеве, Сабора Пакрава на Рву (больш вядомага як Храм Васіля Блажэннага), ансамбля Регістан у Самаркандзе, Архангельскага, Дабравешчанскага, Успенскага сабораў Маскоўскага Крэмля, палацава-паркавага ансамбля Петрапалаца, Матенадарана - інстытута старажытных рукапісаў імя Месропа Маштоца і помніка Давыду Сасунскому ў Ерэване, будынкі Дзяржаўнага банка ў Маскве. Акрамя таго, сёлета была ажыццёўлена невялікім тыражом паўторная чаканка 19 выглядаў памятных і юбілейных манет (палепшанай якасці) па ўзорах манет, выпушчаных у зварот да 1987 гады. На ўтваралай паверхні гэтых манет паказаны новы год чаканкі "1988" і літара "Н" (навадзел). [9, c. 258].
Нельга не згадаць і 3-рублёвую манету, выпушчаную 7 снежня 1989 года ў дзень гадавіны катастрафічнага землятрусу ў Арменіі і прысвечаную усенароднай дапамогі армянскаму народу. [9, c. 260].
У канцы 1991 года выйшла серыя з 6 манет, прысвечаных Дваццаць пятай Алімпіядзе ў Барселоне ў Іспаніі. На манетах прадстаўлены алімпійскія выгляды спорту - "Кіданне дзіды", "Барацьба", "Скачкі ў даўжыню", "Цяжкая атлетыка" і "Бег". [2, c. 24].
Выпускаліся таксама памятныя тэматычныя манеты. Напрыклад, манеты на тэму абароны жывёл. У 1991 годдзе выйшлі першыя калекцыйныя манеты з серыі "Чырвоная кніга СССР" з малюнкам занесеных у гэту кнігу жывёл. Адрозненне іх ад іншых медна-нікелявых манет у тым, што яны чаканены з біметала: наружная частка манеты з медна-нікелевага сплава белага колеру, а унутрана - з медна-нікелевага сплава жоўтага колеру. Выпуск манет такога роду мае мэту прыцягнуць увага да праблемы абароны жывёл у нашай краіне, дзе найболей горш іх становішча. [4, c. 456].
Адмысловае месца ў выпусках памятных манет займаюць манеты з каштоўных металаў. Іх адрознівае не толькі ўжыванне высакароднага металу высокай спробы, але і серыйнасць выпуску, малы тыраж. [4, c. 480].
У 1977-1980 гадах у гонар Алімпіяды-80, праходзіўшай у Маскве, былі адчаканены першыя манеты з каштоўных металаў. У зварот была выпушчана серыя з 39 памятных манет са срэбра, золата і плаціны, якія карысталіся на міжнародным нумізматычным рынку заслужанай папулярнасцю. Выпуск гэтых манет прыцягнуў увагу шырокага круга нумізматаў ва ўсім свеце. [4, c. 463].
Манеты са срэбра (28 манет) добрай якасцю 5 і 10 рублёў былі аб'яднаны ў шэсць серый: "Геаграфічная серыя", "Хутчэй", "Вышэй", "Мацней", "Спорт і грацыя", "Народныя выгляды спорту". [2, c. 29].
На манетах з золата добрай якасцю 100 рублёў (6 манет) намаляваны розныя спартыўныя збудаванні ў Маскве і алімпійскі агонь, а таксама алегорыя "Спорт і свет", на манетах з плаціны добрай якасцю 150 рублёў (5 манет) - Эмблема Алімпійскіх Гульняў 1980 года на фоне лаўровага вянка і фрагменты Алімпійскіх Гульняў старажытнасці. Упершыню ў практыку выпуску памятных алімпійскіх манет у СССР у гонар Гульняў XXII Алімпіяды ў Маскве была выпушчана памятная манета з плаціны. [4, c. 475].
Манетныя двары ў 1977 году пры вырабе манет алімпійскай тэматыкі ўпершыню ў сваёй практыцы асвоілі чаканку манет адмысловай, палепшанай якасці - з люстраным фонам і матаваным малюнкам. Якасць люстранога фону рускіх памятных манет, асабліва белага малюнка. Такія манеты вырабляюцца па адмысловай, вельмі складанай і працаёмкай тэхналогіі. З прычыны гэтага, а таксама з улікам калекцыйнай рэдкасці кошту на такія манеты ў шмат разоў перавышаюць іх намінал. [8, c. 203].
Алімпійская серыя мела занадта вялікія для манет з каштоўных металаў тыражы (ад 40 тысяч штук плацінавых манет да 450 тысяч срэбных), што было ўлічана пры аднаўленні практыкі выраба манет з каштоўных металаў. 13 верасня 1988 года ў зварот была выпушчана серыя з 6 манет, якая прысвячалася гістарычным сюжэтам, злучаным з гісторыяй Старажытнарускай дзяржавы і 1000-годдзем уводзін хрысціянства на Русі. Тыражы манет серыі склалі ад 7 да 40 тыс. асобнікаў. [4, c. 499].
У гэту серыю ўвайшлі срэбная манета добрай якасцю ў 3 рубля "Сафійскі сабор у Кіеве", срэбная манета ў 3 рубля "Срэбранік Уладзіміра", залатая манета ў 50 рублёў "Сафійскі сабор у Ноўгарадзе", залатая манета ў 100 рублёў "Златнік Уладзіміра", плацінавая манета ў 150 рублёў "Слова пра паход Ігараы", паладыевая манета ў 25 рублёў "Помнік князю Ўладзіміру Святаславічу. Асаблівасцю дадзенай серыі манет стаў метал - паладый чысціні 999, упершыню скарыстаны для чаканкі манет. Цікавасць да паладыю тлумачыцца яго прыналежнасцю да плацінавай групы, адноснай стабільнасцю коштаў на міжнародным рынку і праявай увагі да яго з боку нумізматаў і фундатараў. Практыка выкарыстання паладыю для чаканкі манет атрымала распаўсюд у свеце толькі ў канцы 80-х гадоў. [4, c. 500].
У 1988 годдзе ў Базелі на Міжнароднай нумізматычнай выставе серыя манет з каштоўных металаў, прысвечаная 1000-годдзю старажытнарускай чаканкі, літаратуры, дойлідствы і вадохрышчы Русі, была прызнана лепшай манетнай праграмай года і атрымала першы прыз за якасць выраба. 31 жніўня 1989 года была выпушчана другая гістарычная серыя з каштоўных металаў ("500-годдзе адзінай рускай дзяржавы"). Серыя прадстаўлена срэбнай манетай добрай якасцю 3 рубля "Маскоўскі Крэмль", срэбнай манетай добрай якасцю 3 рубля "Першыя агульнарускія манеты", залатой манетай добрай якасцю 50 рублёў "Успенскі сабор у Маскве", залатой манетай добрай якасцю 100 рублёў "Дзяржаўны друк Івана Трэцяга", плацінавай манетай добрай якасцю 150 рублёў "Стаянне на Вугру", паладыевай манетай добрай якасцю 25 рублёў "Іван Трэці". У 1989 году на Міжнароднай канферэнцыі па тэхнічным развіцці манетных двароў у Гамбургу была зноў адзначана высокая якасць вытворчасці серый памятных манет савецкімі манетнымі дварамі. [6].
Памятныя і юбілейныя манеты СССР — манеты Дзяржбанка СССР, прысвечаныя памятным падзеям і юбілеям гістарычных дзеячаў і дзеячаў культуры. Масавая чаканка пачалася з 1965 гады, калі была выпушчана манета добрай якасцю ў 1 рубель. Манеты выпускаліся ў гонар розных юбілейных падзей, юбілеі выдатных асоб. Галоўным чынам выпускаліся манеты з медна-никелевага сплава добрай якасцю 1 рубель, а з 1987 года таксама сталі чаканіцца манеты добрай якасцю 3 і 5 рублёў. Акрамя таго, выпускаліся манеты са срэбра, золата, плаціны і паладыю, якія карысталіся вялікай папулярнасцю на міжнародным нумізматычным рынку.
Пачынаючы з 1832 года пачыныецца чаканка памятных манет Расіі па выпадку знамянальных падзей ці юбілеяў. У адрозненне ад данатыўных і сувенірных манет з золата і срэбра былі хадзячай манетай, іх можна было набыць у абмен на звычайныя манеты на Санкт-Пецярбургскім манетным двары. Выпуск гэтых манет працягваўсяда 1914 года. Потым выпуск памятных манет спыніўся.
У 1965 у СССР да юбілею Вялікай Перамогі аднавілася чаканка памятных манет. У зварот была выпушчана медна-нікелевая манета добрай якасцю 1 рубель, прысвечаная 20-годдзю Перамогі над фашысцкай Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гадоў. Манеты выпускаліся на розную тэматыку і з розных металаў але ў асноўным з медна-никелевага сплава. Акрамя таго, выпускаліся манеты са срэбра, золата, плаціны і паладыю.
РАЗДЗЕЛ 2 ПАМЯТНЫЯ МАНЕТЫ РАСІЙСКАЙ ФЕДЭРАЦЫІ
2.1Памятныя
манеты з каштоўных і
Памятныя манеты з каштоўных металаў, выпушчаныя Банкам Расіі, маюць наступныя наміналы: 1, 2, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 150, 200, 500, 1000, 10 000, 25 000 і 50 000 рублёў. [3].
Для іх вытворчасці выкарыстоўваецца срэбра (спробы: 500, 900, 925, 999), золата (спробы: 900, 999), паладый (999 спроба) і плаціна (999 спроба). Таксама выпускаюцца біметалічныя манеты (частка манеты з золата, частка са срэбра). [3.]
Выпуск манет з каштоўных металаў пачаты 24 лістапада 1992 года серыяй "Эпоха асветы. XVIII стагоддзя". Пры выпуску гэтай серыі былі скарыстаны ўсе вышэйназваныя металы.[5, c. 234].
З тых часоў агульная вага выпушчаных памятных манет (на 01.07.2011) дасягнуў 316 934 кг. На іх вытворчасць было выдаткавана (зыходзячы з разліку чыстага металу - 1000-я спроба): срэбра - 255 345 кг; золата - 10 668 кг; паладыю - 1 897 кг; плаціны - 413 кг. [3].
10 снежня 1996 года чараду залатых цяжкавагавікоў адкрыла манета з серыі "Захаваем наш свет" - "Амурскі тыгр". Было выпушчана 100 манет наміналам па 10 000 рублёў, зробленых з золата 999-й спробы, вагай па 1 001,1 грам (1 кг чыстага золата) кожная. Па стане на канец 2011 года Банк Расіі выпусціў 19 манет наміналам па 10 000 рублёў. [6].
22 лістапада 1999 гады выпушчана памятная манета са срэбра 900-й спробы "275-годдзе Санкт-Пецярбургскага манетнага двара" (тыражом 150 штук), наміналам 200 рублёў і вагай 3 342 грама. На вытворчасць адной манеты сышло 3 кілаграма чыстага срэбра. Пасля было выпушчана яшчэ дзве падобныя манеты (агульным тыражом 500 штук), 300 манет са срэбра 900-й спробы і 200 манет са срэбра 925-й спробы. [3].
11 жніўня 2008 гады выпушчана памятная манета з золата 999-й спробы "190-годдзе Федэральнага дзяржаўнага ўнітарнага прадпрыемства "Гознак"" (тыражом 50 штук), наміналам 25 000 рублёў. На вытворчасць адной манеты сышло 3 кілаграма чыстага золата. [4, c. 560].
1 лютага 2010 гады выпушчана памятная манета з золата 999-й спробы "150-годдзе Банка Расіі", наміналам 50 000 рублёў. На вытворчасць адной манеты сышло 5 кілаграм золата ў чысціні - найбуйная расійская залатая манета на сапраўдны момант. [3].
26 лістапада 2012 гады
ЦБ РФ выпусціў срэбную
Памятныя манеты з некаштоўных металаў, выпушчаныя Банкам Расіі, маюць наступныя наміналы: 1, 2, 3, 5, 10, 20, 25, 50, 100 рублёў. Яны вырабляюцца з медна-нікелевых і медна-цынкавых (латунь) сплаваў. [6].
Манеты выпускаюцца прысвечаныя як асобным падзеям, так і розным аспектам сучаснага жыцця. [3].
У рамках сваёй эмісійнай дзейнасці Банк Расіі выпускае ў зварот памятныя манеты з каштоўных і некаштоўных металаў якія распаўсюджваюцца як усярэдзіне краіны, так і за мяжой. Распаўсюджвальнікамі памятных і інвестыцыйных манет у Расіі з'яўляюцца больш 100 крэдытных арганізацый-рэзідэнтаў. Пры гэтым амаль палова манет, рэалізаваных на тэрыторыі Федэрацыі, даводзіцца на Сбербанк Расіі.
- Тэматычныя серыі
Памятныя манеты Серыі: "Вялікая Айчынная вайна" выпускаліся з 1992 па 2010 год. Гэта манеты прысведчаныя 50, 55, 60 і 65-й гадавіне Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне, таксама памятныя манеты вызваленне Еўропы ад фашызму і Вяхі Другой сусветнай вайны.[6].
Да Серыі: "Узброеныя Сілы Расійскай Федэрацыі" якая пачала выпускацца з 2005 году і па сённяшні дзень выпускаецца, адносяцца манеты прызначаныя: Авіяцыі, Паветрана-дэсантным войскам , Касмічным войскам, Марской пяхоце, Падводным сілам Ваенна-марскога флоту, Танкавым войскам.
У Серыю: "Уклад Расіі ў скарбніцу сусветнай культуры" якая выпускалася з 1993 па 1994 год, уваходзяць манеты прасвечаныя: М. А. Врубелю, А. А. Іванову, В. В. Кандінскаму, Д. Г. Левіцкаму, М. П. Мусаргскаму, А. П. Паўлаву , А. Рублеву, І. Ф. Стравінскаму, В. І. Сурікаву, П. І. Чайкоўскаму, Ф. І. Шаляпину. [6].
