Телекоммуникациялық торап

КІРІСПЕ

 

Телефондық торап өзімен бірге соңғы құрылымдардың тобын (терминалдарды), телефон станциясын, желіні және арналарды, коммутациялаудың тасмалдау жабдықтарын ұсынады.

Әрбір жүз мыңдаған аудандарда кіруші хабарлау түйіні (КХТ), барлық тораптан түсетін жүктеме сонда түседі. Бұндай түйіндер милиондаған тораптарда 8 дейін болуы мүмкін. Кіруші хабарлар әрі қарай сол ауданның АТС бойынша (ААТС) таратылады. Бұндай жағдайда, торап 800 000 нөмерге ұйымдастырылады алты таңбалы нөмерлеумен. Түйіндердің нөмірленуіне көңіл бөліп отыру керек, қайсыбір аудандық түйіндік станцияға қарайтындығы байқалатын.  

Ірі тораптардағы түйіндерді пайдаланып кіріс және шығыс  хабары құрылады бұл 3- суретте көрсетілгендей.

Қала аймағы жүз мыңдаған аудандарға өркендейді, сандары мүмкін бірнешеге жетуі (3-суретте екеуі көрсетілген). Әрбір ауданда хабарға шығатын түйіндер (ХШТ) және хабар кететін түйіндері (ХКТ) ұйымдастырылады. Әрбір ауданның ХКТ сол ауданның өзінің абоненттерінің  хабарының кетуі келіп түседі. ХКТ барлық басқа аудандардың ХШТ-мен байланыстырылады. Терілген нөмірлерге сәкес басқа аудандардың ХШТ-ның бірімен коммутация жасайда. Тап осылай басқа да жекелеген станциялар жүктемесімен араласуы болып тұрады.

Көбіне көп  ұқсас топтар қала аралық байланыс кезінде негізінен қала аралық байланыс торабының операторларының байланысы үшін бөлінеді (ТБЖ – тапсырыстық байланыс желісі).

Сондай-ақ үлкен  байланыс тораптарында арнайы қызметтерге  түйін бөлінеді (милицияға, жедел  дәрігерлік көмекке және тағы басқа  да жағдайларға). Осы міндеттерді атқаратын станция, желіні иеменденуі азғантай уақытқа есептелуі тиіс, бұндайда көбіне қиыншылықтар туғызады, қаншалықты және қарапайым станцияға қарағанда, бұндай жағдайды басқарушы құрылымы шамадан тыс жүктемеленіп жатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. ТЕЛЕФОНДЫҚ БАЙЛАНЫС ТОРАБЫН ҚҰРУДЫҢ ЖАЛПЫ ПРИНЦИПТЕРІ

                                         1.1. Қалалық торап

Телефондық торап өзімен бірге соңғы құрылымдардың тобын (терминалдарды), телефон станциясын, желіні және арналарды, коммутациялаудың тасмалдау жабдықтарын ұсынады.

Байланыс торабынның алғашқы фазасын құру конфигурацияны сипаттайды, әрбір станция басқа  телефон станциялырмен байланысқан  кезде «әрқайсысы әрқасысымен» принципі бойынша (1-суретте).

 

                                

1-сурет. Аудандастырылмаған торап құру

Бұндай торап үлгісі 80 000 нөмірлерден аспайтын торап үшін ұсынылған нөмір. Бұлардың айқын жетіспеушілігі:

  1. Бағыттаудың санының және соған сәйкес жалғау желісінің санының көптігі. Мұндай жүйеде бағыттау саны станциядығы санды санағаннан 2 екіден тең болады. Мысалы, 10 станция кезінде әрқайсына бағыттау саны тең С210=45;
  2. Екі жақты байланыс қажеттілігін есептей отырып,бұл мүмкін 45 кірісжәне 45 шығысжалғауды қажет етуі (тағы да бір ЖКЖ-нің артықшылығын еске алуға болады, екі жақты байланысқа мүмкіншілік беретін).

Жалғаушы  желіні нашар пайдалану. Қаншалықты байқағанымыздай, жүктемелерді біріктірген кезде жалғаушы желілердің санының қосындысы азаяды, оларды ұтымды пайдаланудың арқасында. Осыған байланысты бірнеше станциялардың мақсатқа сәйкес жүктемелері ортақтандырылады, осы үшін тораптар орнатылады, мысалы шығу жүктемесін ортақтандыратын (2-суретте).

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-сурет. Кіруші хабарлау түйіндерімен аудандастырылған торап құру

2-суретте көрініп тұрғандай, әрбір жүз мыңдаған аудандарда кіруші хабарлау түйіні (КХТ), барлық тораптан түсетін жүктеме сонда түседі. Бұндай түйіндер милиондаған тораптарда 8 дейін болуы мүмкін. Кіруші хабарлар әрі қарай сол ауданның АТС бойынша (ААТС) таратылады. Бұндай жағдайда, торап 800 000 нөмерге ұйымдастырылады алты таңбалы нөмерлеумен. Түйіндердің нөмірленуіне көңіл бөліп отыру керек, қайсыбір аудандық түйіндік станцияға қарайтындығы байқалатын.  

Ірі тораптардағы түйіндерді пайдаланып кіріс және шығыс  хабары құрылады бұл 3- суретте көрсетілгендей.

Қала аймағы жүз мыңдаған аудандарға өркендейді, сандары мүмкін бірнешеге жетуі (3-суретте екеуі көрсетілген). Әрбір ауданда хабарға шығатын түйіндер (ХШТ) және хабар кететін түйіндері (ХКТ) ұйымдастырылады. Әрбір ауданның ХКТ сол ауданның өзінің абоненттерінің  хабарының кетуі келіп түседі. ХКТ барлық басқа аудандардың ХШТ-мен байланыстырылады. Терілген нөмірлерге сәкес басқа аудандардың ХШТ-ның бірімен коммутация жасайда. Тап осылай басқада жекелеген станциялар жүктемесімен араласуы болып тұрады.

 




 

3-сурет. Кіруші және шығатын хабарлауларға түйіндермен аудандастырылған торап құру

 

Бұндай тораптарға кемінде бір анықтама қызметі  түйіні (АҚТ) және бір қала аралық телефон  станция (ҚАТС) орналастырылуы тиіс. Кейбір телефон тораптарында шығынды азайту үшін қала аралық байланыстыруда желі топтамасын бөледі (арналарға), тек қана қала аралық байланыстарға бөлінген (ҚАБЖ – қала аралық байланыс желісі). Көбіне көп ұқсас топтар қала аралық байланыс кезінде негізінен қала аралық байланыс торабының операторларының байланысы үшін бөлінеді (ТБЖ – тапсырыстық байланыс желісі).

Сондай-ақ үлкен  байланыс тораптарында арнайы қызметтерге  түйін бөлінеді (милицияға, жедел  дәрігерлік көмекке және тағы басқа  да жағдайларға). Осы міндеттерді атқаратын станция, желіні иеменденуі азғантай уақытқа есептелуі тиіс, бұндайда көбіне қиыншылықтар туғызады, қаншалықты және қарапайым станцияға қарағанда, бұндай жағдайды басқарушы құрылымы шамадан тыс жүктемеленіп жатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.2. Ауылдық  тораптар

Ауылдық тораптар үшін абоненттердің араласауы азғандай шамада болып келеді. Араластырушы станция былай келгенде халқы тығыз орналасқан елді мекендерге орналастырылады, оның мәнісі мынада, шағын станцияларды орналастыру қажеттігі және станция, соңғы сиымдылыққа ие және сонымен қатар транзиттік болуы керек.

Аулдық тораптарға келесі үлгідегі станция жақсы ерекшеленеді (4-суретте):

  • Соңғы станция (СС), қарапайым шағын сыйымдылықтағы (50... 100 нөмерлік), абоненттерді қосуға арналған;
  • орталық станция (ОС), аудан орталығына қондырылады, сонғы станциямен жүктеме ортақтастырылып отырады және осы орталық абоненттеріне қызмет етеді, бұлар 2000 нөмерге дейінгі сыйымдылықта болады және сонша жалғастырушы желімен қызмет етеді;
  • түйіндік станция (ТС); кейбір (аудан бірлігі) шамадағы абонеттер тығыздығы кезінде (таза транзиттік станциалар) түйіні қондырылады, соңғы станция жүктемесін реттеп және орталық станцияға қосатын.

 Ауылдық торап аймақтарға орналастырылған, әрқайсысы 100 мың абоненттерге қызмет етуге есептелген. Қажетті жағдайда ауылдық торап байланыс желісі арқылы қалалық түйінмен байланыса алады. Бұндай жағдайда олар аулдық-қалалық байланыс (АҚБ) [25, 56] қызметінің міндетін атқарады деп айтылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-сурет. Аудандық байланыс торабын ұйымдастыру принципі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.3. Қалааралық тораптар

 

Қалааралық тораптар иерархиялық принципте бойынша құрылады (5-сурет). Төменгі денгейдегі қалааралық торапты құру кезінде автоматтық қалааралық телефон станциясы (АҚТС) болып табылады. Олардың қалараарлық тораппен байланысы қалааралық байланысыты суреттеу кезінде айтылып кеткен болатын. Ауылдық торапта олар орталық желімен (ОЖ) қосылады. АҚТС бір немесе бірнеше миллиондаған аймақтық үлкен қалаларда мүмкін бірнеше АҚТС-тар қызмет етуі мүмкін олардың барлығы екінші денгейдегі автоматтық коммутация түйініне қосылады.

 

 

5 сурет. Қалааралық  тораптарды құру принциптері

 

Аймақ аралық негізгі  жүктеме АКТ2 аралық желі бойынша өтеді. Барлық артық жүктеме АКТ1 арқылы өтеді, «әрқайсысы әрқайсысымен» принципі бойынша жалғанған және азғантай шығынмен өтпелі телефондық жүктемеге есептелген. АКТ1 аралық жолы соңғы таңдау жолы деп аталады, бұл жол тек қана АКТ2 аралық жолы болмаған жағдайда ғана пайдаланылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.4. Құрылғыларды  бөлу торабы

 

Қазіргі заманғы сандық станцияларда, алдынғы тарауларды байқағанымыздай, үлкен абоненттік сыйымдылыққа және жалғау желілерінен тұрады. Естеріңізге саламыз, олар алдағы уақытта бірнеше жүз мыңдаған нөмерге жететін өз денгейінде абоненттік сыйымдылықты қамтамасыз етеді. Станцияға өз алдына қосылатын абоненттік желінің ұзындығы өте үлкен болады. Сондықтан барлық заманауи абоненттерді ортақтастыруға жақын станциялар бөлек (көтерме жегілген -КЖ) одақтық қондырғыларға есептелген.

Сондықтан желі ұзындығы қысқарады және оның саны азаяды (6-суретте). Суретте көтерме жегілген қондырғының екі сатысы көрстілген. Көп жағдайларда мұндай көтерме жүйелер сатысы беске дейін болуы мүмкін.

Бұндай шешім негізінен  ауылдық тораптарда пайдалы, онда көп  ауданда аз абоненттер тұратын.

 

 

6-сурет. Қондырығыларды  бір станцияға бөлу негізіндегі торап

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.5. Телефон торабындағы нөмірлеу жүйесі

 

Жалпы принциптері. Телефондық тораптарда нөмірлеудің екі түрі белгілі: ашық және жабық.

Ашық нөмірлеу былай сипатталады, таңба саны жалғаудың бағытына байланысты. Телефон торабында бағыттау қаншалықты өте қиын және абоненттердің кең шеңберіне жетімсіз, сондықтан нөмірлеудің мұндай түрі көбіне қолданылмайды. Қазіргі кезде дамыған жиілікті жинау принциптері «жинауға дейінгі» деп аталатын нөмерді кең пайдалануға мүмкіндік пайда болды. Бұл түрі әртүрлі сервиздерде кеңінен қолданылады: мысалы,  бірнеше тілде қызмет көрсеткенде оператор нөмерді тергенде мүмкін оператордың ұсынысы әр тілде болуы мүмкін. Бұл үшін «'механиклық дауыс» стандарттық фазалар үлгісін ендіруі: «Егерде орыс тілінде сүйлегің келсе 1 нөмерін теріңіз» «If eju want to speak English call number 2» және т.б. Теріп болғаннан соң әртүрлі операторға бағытталады. Мүмкін сұқпаттасудың бірнеше сатылары болар. Мысалы, алдымен механиалық дауыс көмегімен абонентке техникалық немесе жөндеу қызметін ұсынар, ал одан соң тілмен. Бұл, былай қарағанда әр түрлы қызметті ұзіліспен нөмерлеу болып келеді және нөмерді теру кез келген нөмермен аяқталуы мүмкін.

Мұндай әдіс қалааралық және қалалық қызметте қолданылады. Кейде «теруге дейін» мекемелік қосу кезінде қолданылады, транковты және азғантай сыйымдылықпен басқа тораптар оларды абоненттердің сұрауы бойынша қосады.

Абонент нөмірін жабық  кезінде оған тұрақты нөмер беріледі,оның мәні хабарласушы абонентік жағдайына байланысы болмайды.(В абоненті)

Тәжірибеде аралас нөмірлеу жүйесі қолданылады. Мысалы, егер абонент қаладағы өз аймағындағыға қоңырау тастаса (қалада), онда ол озна ішіндегі нөмерді тереді. Егер де ол аймақ маңына хабарласатын болса онда көптеу нөмер тереді.

Қалалық торапты пайдалану  үшін тек қана нөмірлеудің жабық 5,6,7-мәндерін пайдаланады. Абоненттік нөмер шамамен 10 000-дай топтарда (0000-9999) пайда болады алдына код қосылып, берілген онмыңдаған топтарды анықтайтын. Кей жағдайларда ұлқысатпен, бір торапта жабық нөмірлеумен әртүрлі сандарды қолдануға рұқсат етіледі (мысалы 5,6 немесе 6-7 таңбаларын).

Жедел қосу немесе кейбір анықтамалық қызметке қысқартылған нөмер қолданылады 2- 3 таңбалардан  тұратын.Бұндай нөмерлеу кезінде алдына 0 саны қойылады. Республика бойынша жедел қызметтерде бірдей екімәндік нөмер беріледі:

    • өрт қызметі — 01;
    • милиция – 02;
    • дәрігерлік жедел жәрдем – 03;
    • газ торабының апаттық қызметі – 04.

Қалааралық  автоматтандырылған телефон байланысын қолданушылар қалааралық байланысқа шығу индекісі 8теру керек 8 –АВС ав ххххх; АВС – үштаңбалы аймақ коды; ав- жергілікті немесе жүзмыңдаған абоненттік топтардың коды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.6. Қалааралық байланыс кезінде нөмірлеу

 

Елімізде қала аралық байланыс үшін келесі сан мәндерін пайдаланады:

    • Л  =  I   - 0ала аралық байланыс қызметі үшін;
    • Л  =  2   - байланыс аймақ ішінде екенін көрсету үшін.

Қалған таңбалар А нөмірлеу үшін пайдаланылуы мүмкін.

В. С – толығымен  нөмірлеу үшін пайдаланылуы мүмкін.

Қала аралық байланысқа 8 – 10Nмн кодын пайдаланады, мұнда 10 – қала аралық торапқа шығу индексі, ал Nмн  - шақырылатын абоненттік толық қала аралық нөмірі (11- 12таңба)

8 – 11 ден 8 – 9 дейінгі  номер қала аралық қызметті  қорландыру үшін (қала аралық операторлар қызметіне, қала аралық анықтама және халықаралық қызметтерге).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.7. Қалалық және ауылдық байланысты нөмірлеу кезінде

 

а =0 және а =8 кодтың екі  мәнінде арнайы қазмет үшін және қалааралық байланыс үшін қорландырылған. Ал қалған мәндерді нөмірлеуге үшін қолдануға болады.

ҚТС абоненттерін шақыру кезінде 5 немесе 6 таңбалы жергілікті нөмірлерде шақырылатын абонент  нөміріне қосымша зоналық (7-таңбалық) санмен 72 немесе 2 сәйкестікке толтырылуы керек.

Егер де абонент жергілікті байланыстан  ҚТС шығу үшін шығу индексін тереді, содан соң  қосымша индекс алдында АВС тереді.

Автоматтық аймақтық телефон байланысы кезінде абонент 8 – 2ав ххххх теруі қажет  мұнда 2 – ішік индекс; ав ххххх – 7- мәні аймақтық абоненттік нөмір.

Қала аралық ҚТС-тің  ақпараттық-анықтама қыметін шақыру үшін және аудан орталығы торабы ауылдық  телефон торабы жергілікті қысқартылған нөмірмен автоматтық ішкі аймақтық тораптар толық қала аралық нөмірді келесі көрсетілген принциппен құрылған;

    • қала аралық торап бойынша – 8 – АВС авх 111;
    • ішкі аймақтық торап бойынша – 8 – 2ав0х111.

3-таңбалы нөмірлерде  ақпараттық – анықтаманы теру  былай теріледі:

  • қала аралық торапта – 8 – 2 ав0х11, мұнда 0х(х) – жергілікті қызметтер нөмірі; (жақша тағыда бір нөмерді пайдалану қызметі мүмкіндігін көрсетеді); 11 (1) –қала аралық немесе аймақтық теңестіру үшін қосымша белгілер;
  • аймақ іші торабы бойынша – 8 – 2ав0хх11, мұнда 0х(х)11 – жергілікті қызмет нөмірі.

Қала аралық немесе облыс  орталығындағы ҚТ  ақпараттық –анықтама қызметі ішкі аймақтық торапта шақыру үшін 5-,6- мен немесе 7-таңбалы нөмірлер үшін арнайы код бөлінеді  жүзмыңдық топқа ав – 99. Екі таңбалық нөмірлік қызмет шақыру былай келтіріледі:

    • қала аралық торап бойынша – 8 – АВС99 0х111;
    • аймақтық ішкі торап бойынша – 8 – 2 99 0х111.

3-таңбалы нөмерлеу  кезінде:

    • қала аралық торап бойынша – 8 – АВС99 0х111;
    • аймақтық ішкі торап бойынша – 8 – 2 00 0хх11.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. НӨМІРЛЕНГЕН ТОРАПТЫҢ ПАРАМЕТРЛЕРІ

2.1. Өшуді бөліп тарату

 

Өшуді бөліп тарату нормалары торапты жобалу бойынша сәйкестендіріп бекітілген. 7-суретте әртүрлі жақтармен қалалық торапты және бағыттарды жалғау кезінде өшуді бөліп тарату көрсетілген.



 

 

 

 

 

 

 




 

7 сурет. ҚТС өшуді бөліп тарату

 

Екі телефон  аспаптары арасындағы төменгі өшу 28 дБ аспау керек. Ол үшін абоненттік желінің өшуді 4,5 дБ-дан аспау керек. Станциялық төртполюстіліктің өшуі үшін рұқсат етілген өшу  шамасынан әлдеқайда төмен: ААТС үшін I дБ екі өткізгіштік коммутацияда ААТС және 0,5 дБ УИС немесе УВС аспау керек.

Төртполюстік  коммутация кезінде станциялық коммутацияның  өшуі УИС және УВС нөлге тең деп қабылданады. Станциялық төртполюстіліктердің өшуі екі өткізгіштік трактадан төртполюстілікке  өту кезінде  0 дБ тең.

Ішкі айиақтық торабында  өшуді бөліп тарату 8-суретте келтірілген. Телефондық аспаптан станцияға дейін өшу, төрт өткізтік тракт (АМТС, УВС, УИС), өтуді іске асыру 9,5 дБ аспау керек. Жақша ішіндегі мәнің рұқсат етілген шамасы абоненттік бөлімшеде көтерілгенін көрсетеді. Абоненттік ұзын желі үшін рұқсатты көтеруге болады, ал соған сәйкес, барлық тракта бойынша өшу рұқсаты жоғары болады.

 

 

8 - сурет. Ішкі аймақтық торапқа өшуді бөліп тарату

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.2. ҚТС-ғы шығынды бөлу

 

ҚТС-та телефондық шақыруды сапалы қызмет етуде ықтимал шығынын анықтайды және рұқсат етілген коммутациялық аспаптар мен арналарда. Нақты (нағыз) шығындар ҚТС-да қатынасы бір сағатта жоғарғы шақыру жүктемесініңге  шығындалған (СЖШЖ) санмен бағаланады жалпы түскен шақыру санына. Шығынның есептік нормасы СЖШЖ – да ҚТС әртүрлі бөлімшелерінде ҚТС-тің белгілі бір көлемдік шамасындағы қондырғыларында пайдаланады.

ҚТС-тің абоненттер үшін шығынның есептік қосындысы 0,030 аспау керек, байланыстың қала маңындағы аймағы кезінде және мекемелік АТС – 0,040, ал АТС АМТС пен байланыс кезінде - 0,005. ҚТС станциясындағы шығынның нормалық есебі 1 – ші кестеде келтірілген.

Қосу кезеңі (1 - кестеде) келесі жағдайларда анықталады:

  • 1 – трубканы көтеру мезетінде;
  • 2 және 3 – мекен жай хабарын қабылдау мезетінде, жалғауды қондыру үшін жеткілікті;
  • 4 және 5 – станция кірісіне шақыру түсу мезетімен.

Болатын шығын коммутациялық  жабдықтардың кіруінің бос болмауына  қосылады басқару құрылымы, қабылдау құрылымы және дабыл беру, ішкі аспаптарды блокировкалау, желі және арналар. Айналма  жолды пайдалану кезінде қалааралық байланыстар жолының шығын нормалары санның бір бөлімшедегі аспаптар есебіне соңғы таңдау жолына (УАК1 – УАК1, 9 – суреттен қараңыздар).

Егер де шығын күткеннен  жоғары рұқсат уақытында болса онда сол нормаларды күту уақытысының шамасын қондырып қабылдауға болады.

 

 

 

 

 

1-кесте. ҚТС түйіндерімен  және станциядағы шығын нормасының  есебі

 

№ қосу кезеңі

Байланыс немесе жалғау түрі

СЖШЖ шығын  нормасы

1

Нөмір терімін алу  станциясының абоненттен  сигналы қабылдауға даярлығы

 

0,007

2

Абоненттерді бір станция  аралық қосу

0,020

3

Шығу желілерінде сызықтардың түзу шоғырмен ( арналардың ) функционал өзімен-өзіге топқа - жабдықтаудың:

- әр түрлі станциялардың  абоненттері аралық байланыс  кезінде;

- бағыттағы шұғыл қызметтерге;

- шұғыл бағытта қызметтерге;

- кіруші қала аралық  байланыс кезінде.

 

 

 

 

 

 

0,005

0,001

0,010

 

0,001

4

Жергілікті  кіруші байланыс

0,010

5

Кіруші қала аралық байланыс

0,003


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. АЛҒАШҚЫ ТОРАПТАР

 

3.1. Кабельдік – желілік тораптар

 

Қалалық телефон желісі торабы абоненттік және жалғаушы (станция аралық) болып бөлінеді.

Абоненттік желі (АЖ) телефондық аппараттарды (ТА) автоматтық телефондық станциялармен (АТС) жалғайды (9 – суретте).

Бұндай жүйелер кезінде  торапты құру үш бөлімшеге бөлінеді:

  • магистралды – АТС – тан тарату шкафына (ТШ) дейін;
  • тарату шкафынан бөлу коробкаларына (БК) дейін, аспалы кабель көмегімен бөлу кабельдік көзшеге (КК) дейін;
  • тарату коробкасынан абонент аппараттарына дейін (абоненттік өткізгіш).

Абоненттік  өткізгіш бір жұптық оқшауландырылған таратқыш өткізгішпен орындалады, ал кабельдік коробка болса және мүмкін оқшауландырылмағаныменде.

Тарату бөлімшелерінде аз жұптық - 10-нан және 100 парлық кабельдер  пайдаланады. Бұндай кезде өзара әсерлесу болмайды ширату қолданылады.

 

 

9-сурет. ҚТС – тан схема абоненттік желіні ажыратып қою

Магистральдық бөлімшеде АЖ қалалық телефон  кабелі салынады саны 100 жұптық және одан да жоғары  (көп жұптық). Мысалға 9-суретте келтірілген 1000-жұптық кабель, бұтақтары бар.

Жалғау желісі (ЖЖ) станцияларды өз ара қосады және жер асты өткізу кәрізіне салынады.

Абоненттік  станцияда және байланыс желісінде  кроссқа ажыратылады және соның  жабдықтарының көмегімен станцияға  қосылады

Кросс келесі міндеттерді орындайды:

  • қосу және абоненттік қосуды түзетуін және станциялық жабдықтауға шамалық ретте қосуды жүзеге асыруға рұқсат етеді;
  • қауыпты тоқтан жабдықтарды электрлік қорғаумен қамтамасыз етеді және  токтардан, желіге найзағай тоғынан туындайтын разрядтардан, темір жол желісінің электрлік әсерінен, электр жеткізу желісінен, ал сондай-ақ электр жарықтану торабының түйсігінен.

Кросстық коммутация көмегімен әрбір станция бағытында желіні санын көбейту мүмкіндігіне ие болады. Мысалы, транзиттарды кросс арқылы коммутациясыз станция арқылы (кросстық транзит) ұйымдастырлуы мүмкін. Бұндай коммутация жүктемесі ауыр бағытында қосымша желі жүргізуге мүмкіндік тудырады. Дегенмен, замандық байланыстар өте ждақатты байланысты талап етеді және негізделген, тораптағы болатын жағдайға дұрыс көзқараспен. Коммутация – апаттық жағдай кезінде немесе бағыттың жүктемесі ауыр кезінде арналарды бір бағыттағы басқа арнаға жоғарғы негізделген таңдаумен  қосу қажет. Сондықтан кросс денгейінде заманауи жүйелерде (ЗРН, АТМ) кросстық коммутацияның ең жетілдірілген әдісінің түрі қолданылады.

Олар тораптың жағдайына  қарай тез әрекет ету құбылысымен шешім қабылдауда қамтамасыз етеді (арналардың және бағытының істен шығып қалуы) және бағдарламамен қамтамасыз етуді қолдайды. Абоненттік және жалғау желісінің тарату принципі 10 – суретте көрсетілген.

 

 

10 – сурет. Станцияның бекіту принципі абоненттік (а) және қосушы (б) желі кірістің артында (шығыстың):

----------------қолмен кросстау

 

Қалқалауды  жою мақсатында желіге қосу және өзара  әсер, ал сондай – ақ жоғары кернеуден  қорғаудың әртүрлі сұлбалары, абоненттік желі және жалғау желілерін қыспаламауға жақсы төзімді бір кросс қосады. Нығыздау желісін кросстың басқа бағанасына қосады.

 

 

3.2. Сандық арналар және жүйелер

 

Станция аралық байланысты қамтамасыз ету үшін сандық арналар пайдаланылады. Бұл мақсаттар үшін ИКМ – 30 аппаратурасы пайдаланылады, бұларды толық талдап ұсыну бұрынғы тауарларда ретімен қарастырылып кеткен. Түйіндік және басқа бөлімшелерде көп арнасынан қажет ететін, жоғарғы қатардағы (ИКМ – 120, ИКМ - 480) пайдаланылады.

Сандық әдіспен берідің кезінде, синхрондық сандық иерархия жүесінің ерекшелігін, кеңінен қолдануды тораптардағы сақиналық құрылымы алады. Бұл құрылым қарапайым түрде бір бағыттағы сандық арналардың тізбектеп тұйық тізбек құратын – сақина жалғануының конфигурациясын өзімен бірге ұсынады.

Коммутациялаудың  әрбір түйінінде үш функция іске асырылады:

  • одақтарды ажырату (уақытша интервалдарда), тап сол түйінге арналған;
  • хабар одағының транзиттік берілісі, басқа түйіндер үшін арналған;
  • берілген түйіннен шыққан хабарды қосу.

Бұндай жұмыс принципі одақтың бөлінуі үшін талап етіледі  және сандық иерархидың ең төмен денгейінге хабар қосу (для системы нығыздаудың  Европалық жүйесі үшін ИКМ-30). Бұдан  соң бөлу мүмкін немесе берілген түйінге  хабар қосу.

Синхрондық сандық иерархияны пайдалану кезінде және жеке одақтарды бөлу және  виртуалды контейнерлер қосуы мүмкін. Бұндай жұйе пайдалырақ, қаншалықты барлық түйін арналарының жалпы қорына рұқсаты бар. Ол жаңа түйінде жеңіл қосуға мүмкіндік береді Жаңа түйін қарапайым сақинаның жақын нүктесіне«еніп кетеді». Радиалдық құрылымда бұл орталық станциямен байланыс талап етеді.

Бұндай құрылымның тұрарлығының бірі жүйенің өткізу  икемділігін  қайта таратуға мүмкінділігі, оны  тарату жүйесіне беру жүйесіне және коммутацияға айналдырады.

SDН жүйесінде бұл қарапайым бекітілген контейнерде белгілі түйінде жасалады.

Қарапайым сақиналық жүйенің кемшілігі – сенімсіздігі, қаншалықты кез-келген түіннің қатардан шығып қалуы немесе кез – келген желіде оны қатардан шығарып тастауы мүмкін. Сондықтан қор сақтау қолданылады (кемінде қосалқы), басқа торап құру мүмкіндігін туғызады. Ұзақ төзімділікті қамтамасыз етуші сақина тораптарының нұсқасы 11 – суретте көрсетілген. Желінің қатардан шығып қалуын (11 – суретте қалың сызықпен көрсетілген) кері бағытта жұмыс жасайтын екінші сақина қоры пайдаланылады.

Бұл үшін коммутациялық  желінің зақымдануы тұтасатын әрбір түйінінде, кері транзит пайда болады. Осы жағдайда барлық байланысты торап сақталады.