Delphi тілінің анимация мүмкіншіліктері

Қазақстан Республикасы Ғылым және Білім министрілігі

Ақтөбе Мұнай және Газ колледжі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДИПЛОМДЫҚ   ЖОБА

 

             Тақырыбы: “Delphi тілінің анимация мүмкіншіліктері”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Орындаған: 4140 тобының, 4 курс,

3706002 “ЕТ және АТ бағдарламалау 

қамтамасыз ету” мамандығы бойынша

студенті Каршигина Ақмарал

 

Тексерген: Қонысов Ә.А.

 

 

 

 

 

 

Ақтөбе-2006 ж.

Мазмұны

 

 

Кіріспе .........................................................................................................................3

 

1 Тарау. Бағдарламаға жалпы сипатама  ……………………………………….4

§  1.1 Анимацияның замандас мүмкіншіліктері.......................................................4

 

2 Тарау.  Әзірлеме ортасын тандау……………………………………………..14

§ 2.1 Математикалық әдістерді таңдау...................................................................14

§ 2.2 Бағдарламалау тілін тандау............................................................................20

 

3 Тарау. Бағдарлама құру......................................................................................25

§ 3.1 Бағдарламаның жалпы қызмет ету алгоритімнің әзірлемесі.......................25

§ 3.2 Пайдаланушы интерфейсінің әзірлемесі.......................................................25

 

4 Тарау. Бағдарламалық бұйым әзірлемесі процесін сипаттау......................27

§ 4.1 Бағдарламаны сипаттау.......................................................................27

§ 4.2  Қолданылатын әдістер, алгоритмді сипаттау..................................28

§ 4.3 Құрамдас бөліктерді және олардың арасындағы байланыстарды 

сипаттау.........................................................................................................29

§ 4.4 Бағдарламаның блок-схемасы............................................................29

§ 4.5 Шығыс және кіріс мәліметтерін сипаттау........................................29

§ 4.6 Бағдарламалау тілін сипаттау............................................................30

§ 4.7  Пайдаланушы жетекшілігі................................................................21

§ 4.8  Бағдарламашы жетекшілігі...............................................................32

 

5 Тарау. Д.К. Жұмыс істеу  кезіндегі экономикалық шығындар..................34

 

6 Тарау. Д.К. Жұмыс істеу  кезіндегі еңбекті қорғау, қауіпсіздік техникасы және өртке қарсы шаралар...................................................................................36

 

7 Тарау. Жалпы қортындылар.............................................................................44

§ 7.1 Бағдарлама листингі.......................................................................................44

§ 7.2 Есептеу қортындылары...................................................................................48

 

Әдебиет тізімі............................................................................................................49

Қосымшалар.............................................................................................................51

Бағдарламасы бар дискета  немесе басқа тасуалы

 

 

              Кіріспе

 

Мәліметер базасының бағдарламасы Delphi – 7 бағдарламасы әзірлемесінің интегралдық ортасының негізінде құрастырылады (құралады) және колледж оқушылары контигентінің есебіне жүргізу үшін қосымша қолданбалы бағдарлама болып табылады. Ол оқушылар журналы қажетті ақпаратты енгізуге, өндеуге, жоюға  іздеуге мүмкіндік береді. Мәліметтер базасының бағдарламасы Delphi – 7 интегралдық орта негізінде құрылған. Мәліметтер базасының бағдарламасын құрастыру кезінде Borland Delphi  пакетінің келесі бағдарламалар пайдаланылады:

• ВDЕ Administrator;
• DataBase Desktop (№2 қосымшаны қараңыз);
• Image Editor.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.Тарау Бағдарламаның жалпы сипатамасы

 

 

 

§ 1.1  Анимацияның замандас мүмкіншіліктері

 

 

 

Модельдеу процесін алдын-ала жоспарлаған жағдайда өзімізді ыңғайлы сезінген болар едік. Бала кезіңізде сізге “Асыққан шайтанның ісі”, “Жеті рет өлше, бір рет кес” деген мәтелдерді айтқан  болар. Сондықтан, сіз өз жұмысыңызды жоспарлауға және объекті құру кезінде оны бағалауға үйренгенсіз. Бұл қасиет процесске жылдам енетін әдет, сондықтан ол 3Д Студио Макс моделін құру және үш өлшемді конструкцияны әзірлеу кезінде пайдаланылады. Бірақ, аннимацияны жоспарлау және әзірлеу процесі сізге таныс емес. Кинематограф, пьеса қою, шығарма жазу және қозғалыспен байланысты т.б. өнер түрлері белгісіз болса, сіз анимациялық жобаларды орындауды нәтижелі жоспарслау өнерін игере алмайсыз. Бұл тарауда анимациялық жобаны сюжеттік панельді қолдану жолымен жоспарлап орналастыру қарастырылады және анимациямен байланысты бірнеше түсініктер енгізіледі. Бұл тарау анимацияның келесі түсініктерін қарастырады:

• анимация жоспарлауға арналған сюжетті панельдерді пайдалану
• анимацияға арналған қозғалыстарды әзірлеу
• анимацияның дәстүрлі әдістерін қолдану
• анимацияға арналған тұлғалардың табиғи қозғалысын зерттеу.

Сюжетті панельдерді пайдалану

Сюжетті панель дегеніміз не? Көп адамдар сюжетті панельді теледидардан көрсетілетін тегіс жарнама сурет деп ойлайды. Өкінішке орай, мұндай әсер сюжетті панельдердің идея сату үшін қолданылады деген ой туғызады.т Ал, тәжірибе жүзінде сюжетті панельдер кез келген презентацияны жобалаудың маңызыды бөлім болып табылады. 1930 жылдары режиссерлер мен аниматорлар дәстүрлі жазылған сценарийлерден анимациялық фильм жасауға жарамайтынын түсінген кезде сюжетті панельдер пайда болды. Нақты әрекеттің өз негізінде күрделі әрекеттердің аз саны мен көптеген диалогтары бар. Анимация диалогтарды азайтуға, барлығын әрекет арқылы көрсетуге тырысады. Анимация кейде нақты әрекетке емес понтомимаға ұқсайды. Жазылған сценарийдің анимацияға жарамауының нәтижесі сюжетті панельдерді құру болып табылады. Жазулы сценарийлерден негізгі сценаға және маңызды әрекеттерге сурет жасап, бұл бейнелерді қарау үшін панельдерге бекітеді.

Диалогтарды және камера нәтижелерін сипаттау үшін мәтіндердің аз саны нұсқаларда көрсетіледі. Егер сцена графикалық түрде жұмыс істемесе, ол алынып тасталады. Бұл әдістің дәлелденгені соншалық, қазірде әзірлену, сатысындағы барлық фильмдер мен кәсіби презентациялардың негізінде сюжетті панельдер жатыр.

Ескерту

Сюжетті панельдерді қолданудағы маңызды артықшылық оларды шартты құжат ретінде пайдалануға болады. Анимация үшін сюжетті панель құруға болады және клиентті модель мен сценаны құрар алдында бекітуін сұрауға болады. Клиентпен бірге сюжетті панельге бірге қол қойған және оны бекітуді растайтын хатты құрастырған жөн. Аннимацияның өзгертілуі туралы келіспеушілік туса, сіздің келісім шартыңыздың бірінші дерегі ретінде сюжетті панельге панельге назар аударуыңызға болады.

Процесс

Сюжетті панельдерді құрастыру процесі неден тұрады?

Мұндай панельдерді құрастырмастан бұрын тарихын ойлап тапқан жөн. КӨптеген анниматорлар бағдарламаға дереу өтеді де, тарихы мен әрекет сабақтастығы анимация құру процесінде пайда болады деп ойлайды. Компьютерге отырмастан бұрын, үш нәрсе дайын болуы қажет:

• айтылуға тиісті тарих,
• маңызды сценалары бар сюжетті панель,
• әрекет сценарий және барлық дауыс әсері.

Бұл үш элемент физикалық құжаттар болып табылмайды. Сюжетті панельдер мен сценарийлер жиі біріктіріледі. Бұл компоненттердің қандай формада болатынына қарамастан оны толық жоспарлап, анимация құру туралы жұмыстың алдында даярлап отыру қажет.

Тарихын айту

Анимация үшін барлық тарих қажет  бірақ көбінесе идея мен оны жүзеге асыру талабы керек. Клиент былай айтуы мүмкін: “Арендатордың назарын аудару үшін берілген ғимараттың анимациясын құрастырыңыз”. Бұл тарихтың идеясы, бұл сюжетті панельдің стадиясында жетіспейді. Сіздің тарихыңыз үшін шешілуге тиісті мәселелер мынадай сұрақтардан басталады: “Ғимараттың қандай сатылу сипаттамалары бар ?” немесе ғимарат көлік  орталықтарынан қандай қашықтықта орналасқаны жөн? Келушілерді қабылдайтын есікті, холлды және орынды қалай көрсеткен дұрыс ? Кеңсе аппартаменттерін қалай көрсетілуі керек ? Бұл аппартаменттерге қалай кіріледі ? Аниматор ретінде өте көңілсіз тарихтың өзін клиент көрсеткен уақыт шегінде қызық етіп түсіру қажет.

Сюжетті панель

Сізде бір жерде жазлған және бірнеше рет оқылған тарих туралы айтуыңыз керек. Бұл тарихтың сізге ұнайтынына көзіңізді жеткізіңіз. Анимация кезінде бұл тарихтың жақсы көрінуі үшін сюжетті панель керек. Тарихты әрекет сабақтастығын сақтай отырып, негізгі көріністерге бөлу қажет.

Кейбір әрекет не көрініс маңызды болмаса да қосу керек. Тарихты бөліктерге болған соң, әрбір көріністің концептуалды нұсқасын жасаңыз. Сол кезде компьюетрлік графика сізде әрқашан дайын тұрады. Сюжетті панельдегі нұсқалар жылдам әрі жақын болуы тиіс. Егер уақытыңды нұсқаны жақсартуға жұмсасаңыз, панель құрастылатын масқсатыңызды жоғалтып алуыңыз мүмкін.

Суреттермен жұмыс аяқталған соң, оларды панельге орналастырып, барлық тарихты қарап шығыңыз. Әрекет бір көріністен келесіге қалай өтеді? Барлық көріністі белгіленген уақытта аннимациялауға бола ма ?  Сіздің алдыңызда жазылған тарих емес, нұсқалар жатса сұрақтарға жауап беру оңай. Сюжетті панельдерді талдап, қажет жағдайда нұсқаларды өзгертуге болады. Егер нұсқаға байланысты ескерту оқысаңыз, нашар көріністерді өзгертіп, күшейтуге болады. СМуретке байланысты мәтін анық мәлімет алу үшін қажет және сценаға бәрін қалай жинақтауға болатынын сипаттайды.

Сценарий

Сюжетті панель бекітілген соң, сценарий жазатын уақыт келді. 3ДСМАКС типтік анимация жағдайында сценарийді жетілдіре беруге болмайды. Егер сіз дыбыс әсерлерін жоспарласаңыз, дыбыс уақытын және оның анимация кілтімен байланысын көрсету қажет.

Сюжетті панельді көшіріп, нұсқаларға уақытша бағалар немесе кадрлар нөмірін қосуға болады. Осы жерде көрініске қандай дыбыстар енетіні жөнінде ескертулер қосылады. Барлық синхрондау жөніндегі ойларды және анимацияның жалпы ұзақтығын тексерген жөн. Сюжетті панель мен сценарий жұмысын анимацияның үйлесімді синхрондалуына дейін тексере беру керек.

Сюжетті панельдердің типтері

Анимацияны құрастыру кезінде сюжетті панельдерді бірнеше типін пайдалануға болады. Бірінші тип жоғарыда сипатталғандай синхрондау, камера әсері және дыбыс жөніндегі ескертулері мен бір-бірі мен тығыз байланысты жылдам өрескел нұсқаулар. Осындай нұсқа сюжетті панелдің өте маңызды хабары және анимацияны құрастыру кезіндегі жұмыс құралы болып табылады. Сюжетті панельдің басқа типі ретінде қорытынды сюжетті пенльді рассталуы тиіс. Клиентке сюжетті панельді жұмыс версиясын қөп қою үшін көрсету ыңғайсыз болады, осындай жағдайда ескертулерге арналған сызылған жолақтары бар. Бос экрандары еңгізілген сюжетті панельдердің формаларын алуға болады. Сюжетті панельдің осындай формасын жұмыс сюжетті панельды аяқтаған соң ғана құрастыру қажет презентациялық сюжетті панельді бейнелеу және бір уақытта аннимация мен жұмыс жасау мүмкін емес.

Сюжетті панельді бейнелеу

 Сюжетті панельді құрастыру  процесі жоғарыда айтылып кетті, бірақ техникалық мәселелер қатарын ескерген жөн, бірінші ден:

• бейнелеу әдісі жылдам және идеялар ағымын тоқтататындай болу қажет, көбісі алдын ала дайындалған сюжетті панельдін формасын даярлау кезінде қате жіберуі мүмкін, себебі онда бір үлкен парақта бірнеше көріністер бар, бұл жол көп проблемалар туғызады, алдын ала дайындалған кадрлер бейнелеу процесін тоқтатытқысы келеді.
• Сонымен қатар, бір бетте көп кадрлар болса, олардын өзгерістерын жүзее асыру кезінде   алыптастау  қиын. Әрбір көріністі қағаздың жеке парағына орналастыру қажет, егер көрініс жарамай қалса, онда басқа жол қолданылады. Екіншісі:
• сюжетті панельдін өлшемі жөнінде. Әрбір көріністің бейнесе тез және концептуалды бейнелеу үшін шағын болуы қажет, егер қағаз беті өте үлкен болса, ол бетті детальдармен және фон мен толтыру тілегі пайда болады. Нұсқаларға арналған шағын тапсырылатын блокноттар сюжетті панельдін парақтары үшін дәл келеді. Олар арзан тұрады және беттері тез жыртылады әрі өлшемі кішкентай. Барлық көріністер суреттеліп болған соң, бөлек нұсқауларды панельде орналастыру оңай. Клиент сюжетті панельді расстаған соң, сіз анимация мен жұмыс істеу кезінде осы, сіз анимация мен жұмыс істеу кезіңде осы панельді ұстаныға тырысасыз, егер жобамен бірнеше адам жұмыс жасаса, әрбір адамға сюжетті панельді көшірмесін беріңіз. Егер қолыңызды сюжетті панельді болмаса, жұмыс станциясына ешқашан отырмауіныз керек. 

“Үлкен секіріс” сюжетті панельді құру

Төменде келтірген мысал жай анимация үшін сюжетті панель жылдам құруға мүмкіндік береді. Сюжетті панель нұсқалары еркін әрі тақырыпқа жақын болуы тиіс, нұсқа мөлшері шағын болу қажет және әрбір көріністі бөлек бетте бейнеленген дұрыс. Сіз жартас шетінде тұрып керемет пейзажды қарап тұрсыз делік, осы сәтті қызыл доп дөнгелеп келіп жартас шетіне келіп тоқтайды. Осы кезде доп шеттен қарап тұрған секілді болып көрінеді, кішкене уақыт өткен соң ол екі рет секіріп жартас шетінен үшіп кетеді, сіз доптың қалай құлағанын көргіңіз келіп, жартас шетіне келіп тоқтайсыз. Кейнеттен доп жерге қатты күшпен үріліп, көзге көрінбей кетеді. Сіз жоғарыда тұрып не болғаны туралы ойлап тұрған кезде, тағы да үш допты байқайсыз. Доптар бірінен кейін бірі дөңгелеп 9.5, 9.6, 9.4 нәтижелерін көрсетеді, осы нағыз практикалық секіріс.

Сюжетті панельді бейнелеу

 Бірінші тарихты бірнеше негізгі көріністірге және әрекеттер сабақтастығына бөлу қажет. Келесі көріністерді қарастырайық:

1. ашық көрініс. Жартастан көріністін пейзаж
2. Доп жартас шетіне дөнгелеп келеді
3. Доп жартас шетінен “қарап тұр”
4. Доп секірді
5. Доп жартас шетінен домалып кетті
6. Құлау
7. Доп жерге түсті
8. Доп көзге көрінбей кетті
9. Фондағы доптар көрінісі
10. Доптардың тиісті нөмерлерді көрсетіп айналуы
11. Ортаңғы допты үлкейтіңіз
12. Доп қара түске боялып, экранда тек нөмірлер көрінеді.

Көрініске байланысты сізде басқаша идеялар болуы мүмкін.

Кадрлар нөмерін қосу

Сюжетті панельді бар болса әрбір әрекеттің қашан өтетінің ескеру  қажет, сюжетті панельді әрбір нұсқасына уақытша сілтеменің және камера сипаттауды қосыңыз, төменде синхрондаудың жұмыс істеу тізімі келтірілген:

1. ашылған көрініс, жартас көріністегі пауза
2. Доп жартас шетіне дөнгелеп келеді
3. Доп пауза, жасап жартас шегінен қарайды
4. Доп екі рет секіріп орнына қайта келеді
5. Доп жартас шетінен домалып кетті
6. Құлау. Жартас жарықтанады. Құлап бара жатқан созылады
7. Доп жерге соғылады, доп жарылып кетеді, жер сілкінеді
8. Доп көзге көрінбей кетті
9. Доптардың фондағы көрінісі. Доптардың панорамалау және көбеюту
10. Доптардың тиісті нөмерлерді көрсетіп айналуы
11. Ортаңғы допты үлкейтіңіз
12. Доп қара түске боялып, экранда тек нөмірлер көрінеді.

Бұл тарих құру процесі, жай анимация үшін сюжетті панельді бейнелеу және сценарий құру. Осындай жай анимацияны құру үшін де әртүрлі көріністерді құрастыру үшін синхрондау және негізгі кадрлармен жұмыс істеу қажет.

Анимация әдістері

Көбісі модель құру үшін тек қана компьютерлік анимацияны қолданады. Демонстрациялық ленталар және жарнамаланған анимациялар, жалған қозғалыстын объектілерден зардап шегеді, кез келген анимацияда қозғалыс барлық өнімнің маңызды бөлігі болып табылады, қозғалыстыда модельді құрастырғандай немесе материалдарды қолданғандай етіп әзірленген жөн. Практика жүзінде қозғалыс 3ДМАКС-тың құрамдас бәлігі болып табылады яғни жетілген материалдармен немесе объект модельдерімен өндеген анимацияны тәсідерін түсінбей бейнелеуге болмайды.

 Қозғалысты жобалау

Жобаның кезкелген элементі секілді нәтижелі қозғалыс анимацияда табысқа жетуде үлкен роль атқарады. Фантастикалық және өмірде шың кездейспейтын объектілер  анимациясы (сөйлетін аңдар, соғысатын космос корабльдер) әрқашан қозғалыста болатындықтан адамға тез қабылданады. Сіз өте оның және ұқыпты визуалданған көптеген анимацияларды көрген болсаңыз, белгісіз себептерге байланысты оның назар аударуға тұрмайтындыған байқайсыз, мұндай анимацияда қозғалыстар жетіспейды.

Қозғалыс физикасы

Қозғалыстын шың болып көрінді маңыздылығын оны әзірлеу қажеттілігіне байланысты. Осы  кезде физикаға келіп тірілеміз әрбір әрекет теңбе-тең қарсы әрекет тудыратыны туралы теория бар.

Секіруші фигуранын жерге түсуі сабақтастығын елестетіңіз. Үлкен секірістің әрекетін сюжетті панель түрінде сізіңіз және jump.avi CD-ROM анимациясын жіберіңіз және оны өз әрекетіңіздің сабақтастығынызбен салыстырыңыз. Секіру сабақтастығында анимациядағы шындыққа сәйкес қозғалыстын барлық элементтері пайдалынылған:

1. преамбула – негізгі қозғалысты анықтайтын қосымша әрекет
2. басу және созу-тірі матаның және көптеген басқа материалдын негізгі қасиеті олар жұмсақ және қозғалыс әсеренен деформацияланады
3. тоқтатылатын әрекет – шындыққа сәйкес қозғалыстын басқа ммаңызды элементі тоқтатылатын әрекет түсінуге болады
4. ілесу-тоқтатылатын әрекетін серігі болып табылады, яғни допты лақтырып оны теннис таяқшасымен ұру
5. көбейтілген қозғалыс-аудитория назарын аудару үшін қозғалысты немесе оның әсерін асырып көрсету
6. қосымша әрекет – басқа әрекеттің қорытындысы болып табалды.

                                 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 Тарау. Өңдеу ортасын таңдау

 

 

 

2.1 Математикалық әдістерді таңдау

 

 

 

Delphi екі жолды қолдана алады. Бұл жолы екі жүйемен де  жұмыс істеуге болатын әмбебап жлды пайдалануға болады. Бұл жағдайда сіз мәліметтер базасына оның аты намесе бүркеншік атына (alias) назар аударасыздар, бұлай назар аудару жеке файлға және көп файл – кестелер бар каталогқа да жатады. Delphi қолданатын жол пайдаланылатын мәліметтер форматына тәуелді.

• Paradox және dBASE мәліметтер базасын католог секілді, ал әрбір кестені бөлек файл сияқты қарастырады. (егер сіз жеке файларда сақталатын индекстерді немесе басқа да атрибуттарды пайдалансаңыз)
• Аccess Interbase және басқа SQL сервелер кестелері мен индекстер бар үлкен бір файлды пайдаланады.

Delphi қосымшалары мәліметтерге назар аудармайды, бұл мақсат үшін BDE қолданады. Мәліметтер базасы термині Pascal тілінің жазба файлмен салыстыруға болады. Кестеде көп жазбалар, жодар, жиын бағаналар көрсетілген. Кестеде ағымдық жазба (Current record – пайдаланушының дәл осы уақытта жұмыс істейтін жазбасы) және ағымдық алаң (curren fielch -  бұл ағымдық жазбаның белсенді алаңы) деген түсініктер бар.

 

 

 

Delphi бағдармасында мәліметтер базасымен  жұмыс істейтін жиындықтар бар. Accesc Data беттерінде мәліметтер базасында  өзара әрекет жасауда қолданылатын компоненттер бар. Олардың көбісі визуальды болып келеді, себебі кестелерді, сауалдарды сипаттайды. Delphi – де сонымен қатар, базадағы мәліметтерді қарайтын және өңдейтін компоненттер бар. Data Controls  беттерінде ( мәліметтермен басбланысты) басқарушы элементтер) мәліметтерді қарау және өңдеуге арналған визуальды компоненттер бар ол мәліметтермен байланысты компоненттер деп аталады ( dfte – aware). Delphi мәліметтер базасын қару үшін сізге Date Source кампонетіндегі мәліметтер қайнар көз қажет. Бірақ,  бұл компонет тікелей мәліметтерді көрсетпейді. Бұл Data Set компонентіне жатады. Бұл кесте, сауал қорыбындысы, жойылған серверден алынған мәліметтер (Client Data Set компонентінің көмегімен) немесе мәліметтер спецификалық жиынтық болуы мүмкін.

      Table немесе Query  компоненттерін  формаға орналастырып, мәліметтер  қайнар көзін Datasource компонентінің Dataset қасиетінің көмегімен мәліметтер  қайнар көзінDatasource компонентінің Dataset қасиетінің көмегімен мәліметтер  жинағын байланыстыруға болды.

Object Inspector  бұл қасиет үшін  ағымдық формадағы немесе модульдағы  мәліметтер ішіндегі қажетті  жинақтықтар аталған.

Delphige Tableкомпонентін қолдану арқылы  мәліметтерге жол беруді жүзеге  асыру оңай. Бұл компонент мәліметтер  базасының кестесін көрсетеді. Table  компонентін қолдану  кезінде мәліметтер базасының атауын Database Name қасиетінде жасауға болады. Бүркеншік ат енгізуге болауы немесе мәліметтер базасының кестесіндегі каталықа жол сілтеуге болады. Object Inspector де бұл қасиет үшін BDE – де анықталған бүркеншік аттардың тізімдері беріледі. Мәліметтер базасының атауынан басқа Table Name қасиетіндегі кестенің атын беру байланысты кестенін ішкі атауы немесе ол файылдың атауы. Olject Jnspector – да бұл қасиет үшін сіз таңдауған мәліметтер базасындағы кесте атауларын, сонымен бірге алдымен Database Name қасиетін, кейін Table Name  қасиетін мәліметтер жиынтығы болып табылатын сауал – Query компоненті сауалдар кестеден гөрі күрлделі, себебі оның мазмұнында Sol тілінің командасы бар, бірақ осы командаларға сай сауалды талапқа сәйкес орнатуға болады. Query Table компоненттерінде Databose Name қасиеті бар, ол Table Name қасиеті жоқ. Пайдаланылған кестелер SQL-да көрсетілген  SQL-ды жобалауц ( SQL жолдық редакторында ) және орындау кезінде анықтауға болады. Мысалы сіз  SQL белгісін былай жазба аласыздар: Seleсt* from Country                                                                                                                       

Country -кесте атауы (*)жұлдызша белгісі  сіздің кестенің барлық жалағын пайдаланатыныңызды білдіреді. Егер сіз  SQL-ды жақсы игерген болсаңыз, онда  Query компонентін жиі қолдануыңызға болады, бірақ кесте немесе  саулды қолдану нәтежелігі сіз пайдаланған мәліметтер базасының типіне байланысты. Table компаненті жергілікті кестелермен, ал Queryкомпоненті SQL серверлермен жылдамырақ жұмыс істейді. Жай мысалдарда ( жалақтардың) үлкен бөлігі қызықтарын болса, кестелер пайдалынылады. Сауалдар күрделі өлшемдер бойынша жазбалардың бөлігін алып тастау қажет болған жағдайда қолданылады.

Сауалдар осындай бірлестіктердің нәтижесін қарау және бірнеше кестелерді біріктіру үшін жиі қолданылады.  Table компаненті мәліметтер базасыныңкестесіне жатады. Бұл мәліметтер базасында жоқ кестені қарауға мүкіндік береді және екі кестенің бірігуі секілді есептеулер біраз уақытты қажет етеді. Мәліметтер жиынын анықтайтын үшінші компонент Storedprac ,болып табылады.  Бұл Sol – сервердің мәліметтер базасының сақтаулы процедураларына жатады. Осы процедуралараларды пайдалана отырып, кесте ретіндегі нәтиже шығаруға болады. Storedprac компанентін тек  Sol – серверлермен ғана пайдалануға болады.

 Сіз  Dеlphi -дегі мәліметтер жиынымен жұмыс істесеңіз, ол әр түрлі жағдайда болуы мүмкін; бұл жағдай state қасиетінде анықталу мүмкін, оның мынадай мағыналары бар:

• dsbrowse – мәліметтерді есептеу үшін қолданылатын және жазбалар бойынша орналасатын қарау режиміндегі мәліметтер жиыны  O – dseclit – мәліметтержиынының өңдеу режимінде екенін көрсетеді. Бағдарлама Edit әдісін қолданғанда, жиынтық осы режимге көшеді. Жазбаға енгізілен өзгерістер жіберілсе (post) мәліметтер жиынтығы  dseclit жағдайынан шығып кетеді.
• Dsinsert – мәліметтер жиынтығына жаңа жазба енізілген көрсетеді. Бұл Inssrt әдісін шақыру кезінде,  DBGrid соңғы жалағынан төмен алмасқанда немесе DBNavigator компонентінің тиісті камандасын таңдау кезінде жүргізіледі.
• Dssetkey -мәліметтер жиынтығында іздеуді дайындауды білдіреді. Жиынтық setkay әдісін шақырудан кейінгі жағдайда тұрады.
• Dscalcfields – мәліметтер жиынтығының алаңдардыесептеу кезіндегі, яғни oncal cfields назар аудару кезіндегі жағдайы.
• Dsvew Value, ds Oldvaue және dscurvalue – мәліметтер  жиынтығының КЭШ -жадыны жаңарту кезіндегі жағдайы;
• ds filter – мәліметтер жиынтығының  фильтір орнату кезіндегі, Onfilter Record өңдеушісін шақыру кезіндегі жағдайы.

Жалпы жоғарыда көрсетілген жағдайлар арасы автоматты түрде өңделеді, бірақ  оның мәнін түсіну өте маңызды.

Delphi мәліметтерін қарау үшін  Windows-дың басқару элементтеріне  ұқсайтын көптеген компонеттерді  біздің қараумызға береді, бірақ ол базадағы мәліметтерді қабылдауға әзір. Мысалы, DBEdit компоненті Edit компонентімен,  DBCheckBox компоненті Checkbox  компанентімен бірдей. Барлық компоненттер  Delphi компонентінтегі. Политроның  Data Controls бетінде орналасқан:

• DBGrid – бұл мәліметтер базасының барлық кестесін бенелейтін тор. Ол кесте бойынша ауыса алады және оның құрамын өңдейді. Бұл Delphi тор – компаненттерінің кеңеюту болып табылды.
• DBNavigator – бұл мәліметтер базасы бойынша алмасу және жазба әрекетін орындау үшін қолданылатын батырмалар жиынтығы. Бұл жерде жәй әрекеттер ғана жүзеге асырылған, осы компонентті құрал – сайман панелімен ауыстыруға болады.
• DBText алаң мазмұнын ғана бейнелейді, өңдеуге рұқсат берілген. Бұл Label мәліметтермен  байланысты  компаненттер аналог.
• DBEdіt пайдаланушыға алаңдар өңдеуге көмектеседі, компонент  Edit басқару элементіне негізделген.
• DBMemo пайдаланушыға мәтінің үлкен көлемін мазмұндалған алаңды қарауға және өзгертуге мүмкіндік береді.
• DBImage кеңейтілген компоненті болып табылады, BLOB алаңында сақталатын суретті бейнелейді;
• DBListBox және DBComoBox  пайдаланушы осы берілген көпшіліктен таңдауға мүмкіншілік береді. (олар DBLookupList және DBLookupCombo Delphi басқару элементерін алмастырады, оны бұрынғыдай Win 3.1 компоненттер палитрасынан табуға болады);
• DBCheckBox кестелердің қисындық алаңы жағдайын бейнелеу және қайта қосу үшін пайдаланылуы мүмкін. CheckBox кеңейтілген компоненті болып табылады;
• DBRadiogroup. Radiogroup компоненті секілді қайтақосқыш ретінде жұмыс істейді, әрі таңдаудың мүмкін нұсқаларын көретеді;
• DBChart. Chart кеңейтілген компоненті болып табылады;
• DBCtrlGrid – бірнеше жазбаның торы. Бұл басқарушы элементтер берілген жиынтықтың әрбір бейнеленген жазбасы үшін қайталанады. Барлық аталған компоненттер берілген дерекке DataSource тиісті қасиетінің көмегімен қосылады. DBNavigator немесе DBGrid барлық мәліметтер жиынтығына жатады, басқалары DataField қасиетінде көрсетілген мәліметтердің нақты алаңына жатады. DataSource қасиетін берген соң, DataField қасиетін Object Inspector тізімінен таңдауға болады. Осы екеуінен және басқа қасиеттер DataControls бетіндегі компоненттер қасиеті олардың қасиетіне сәйкес стандартты компоненттерге ұқсас.

 

 

2. Бағдарламалау тілін таңдау

 

 

 

Delphi бағдарламалау тілі бағдарламалаудың  өте ыңғайлы жүйесі болып табылады. Паскаль тілі француз механигі және математик Блез Паскальдың құрметіне аталған, бұл тілді атақтыкибернетик Никлаус Вирт 70 ж аяғында бағдарламалау үйрету тілі ретінде ойлап тапқан. Бұл тілдің идеясы өте ыңғайлы нәтижелі болғандықтан, қазір Паскаль кең әлемге танымал бағдарламаудың әмбебап тілі болып табылады, ал оның негізінде қажеттілікке сәйкес бірнеше тілдер  ойлап табылады.   Паскаль және онымен байланысты  Delphi жүйесі өте әйгілі. Delphi көмегімен  Windows үшін  шексіз күрделі қосымшаларды әзірлеуге болады. Мұндай әзірлеме бағдарламаны бөлшектеп құрастыруды еске түсіреді: Delphi-де бір терезеге тышқанды бір шерту арқылы орналасатын 200-ден астам дайын компоненттер бар. Бұл компоненттерге басқару элементтерінің көпшілігі және Интернетпен байланысты орнататын, мәліметтер (біріңғай формат бойынша ұйымдастырылған файлдармен) базасымен жұмыс істеуге, офис пакеттерін және  Windows –дың жүйелік мүмкіндіктерін пайдалануға мүмкіндік беретін объектілер жатады. Осындай жағдайда Паскальда бір де бір жол жазбастан дайын компоненттерден әзірлеме жинақтауға болады-сондықтан, Delphi схемасының ортасы визуальды болып есептеледі. Delphi жүйесін қолдану кезінде Windows-ң ішкі құрылымың білу міндетті емес. Бағдарламашы бағдарлама реакциясын пайдаланушылардың әртүрлі әрекетіне қарай жүргізу қажет: пернелердегі шерту, меню пунктерін немесе тізім  элементтерін таңдау. Бағдарламаны осылай құрастыру жағдайлы бағдарлау деп аталады.