Delphi туралы түсiнiк

Кіріспе

 

Ғылыми-техникалық және әлеуметтік прогресс және Қазақстан Республикасының егемендік алуы жағдайында жастарды өмір мен еңбекке баулу мақсатымен оларды оқыту мен тәрбиелеудің сапасын жан-жақты жақсарту қажеттігі қазіргі заманда дәлелдеуді талап етпейді.

Мектепте информатикадан білім беруді қайта құру осы жұмыстың басты мақсаттарының бірі болып табылады. Оқушылардың информатикаға даярлауды жақсарту проблемасы, әсіресе қазіргі кезеңде, барынша алуан түрлі ғылымдарға информатиканың жедел енуі өмір шындығына айналып отырған кезде ерекше артып отыр. Алайда, оқушыларды мектепке оқыту мен тәрбиелеу ісін жетілдіру болашақ мұғалімді педагогтік институттар мен университеттерде әдістемелік-математикалық, психология-педагогикалық және кәсіптік даярлауды жетілдірумен барынша тығыз байланысты.

Соңғы жылдардағы жұмыс тәжірибеміз университеттердің түлектерін информатикаға даярлауда бірқатар елеулі кемшіліктер бар екенін көрсетті, олар мыналар: түлектердің мектепте информатика курсы бойынша алған білімдерінің қазіргі талаптарға сай келмейтіндігі; информатикалық білімдерді алудағы формализм; информатикалық мәдениет пен математикалық ойлау деңгейінің төмендігі; әдістемелік білімдердің атүстүлігі; түлектің алдағы әрекетке даярлауының мұғалімдік кәсіпке, ғылым және оқу пәні ретіндегі информатикаға деген ынта-ықылас, пәндік тұрғыдан да алдағы қызметті білуге ұмтылушылық сияқты қасиеттерінің жеткілікті дәрежеде дамығандығы. Сонымен, студентті университетте оқыту кезеңінде информатика мұғалімінің кәсіптік шеберлігі негіздерінің қазіргі кезеңде мектепті дамыту міндеттерін шешу үшін қажетті деңгейіне қол жеткізілмейді. Сондай проблемаларды шешуде өзімнің үлесімді қосу мақсатында мен осы тақырыпты таңдап, аддыма оны ары қарай зерттеу жұмысын жалғастыруды жөн көрдім.

 

DELPHI  ТУРАЛЫ ТҮСIНIК

1.1 DELPHI  ПРОГРАММАЛАУ ОРТАСЫ

 

Программа негізінен екі бөлімен түрады.

  1. Borland Delphi программалау тілі.
  2. Paradox берілгендер қоры.

Дипломдық жұмыста Delphi программалау тілін пайдалану себебім,қазіргі таңдағы күрделі және жұмыс істеу жағынан мүмкіндігі тілдердің бірі.

Программалау тілінде негізгі жұмыстарды істейді, яғни формаларды іске қосып және форма бетіндегі алма суреттерін шығаруға және есеп нәтижесін беріп отыруда пайдаланды.

Paradox берілгендер қорын пайдалануымның себебі, Delphi программалау тілімен жақсы байланысады және онымен жұмыс істеу кез-келген адамның қолынан келеді.

Берілгендер қорын басқару жүйесі (БҚБЖ) — берілгендер қорымен жұмыс істеуге арналған Delphi ортасындағы программалар қатарында dBase, Paradox, Access, FoxPro т.б. да бар. Database Desktop утилитасының құрамындағы Paradox ең қолайлы, көп тараған программа. Paradox программаның  Paradox 1, Paradox 2, Paradox 3, Paradox4, Paradox5, Paradox6, Paradox 7 сияқты бірнеше нұсқалары бар.

Берілгендер қорында екі өлшемді кестенің жолдары жазбалар деп, бағандары өрістер деп аталады. Дәлірек айтқанда берілендер қорында кестедегі әрбір жол жазба болып табылады, ал жазба бірнеше өрістерге бөлінеді.

Windows жүйесінің элементтерімен таныс кез-келген қолданушының Paradox программасын оқып үйренуіне қиындық жоқ десе де болады. Өйткені, Paradox программасымен жұмыс істеу принциптері Windows жүйесіне негізделген, оның объектілері терезе түрінде ашылады.

Процедуралық программалау тілдерінде программаның жұмысы операторларды ретімен орындау бойынша, ал, логикалық программалау тілдерінде ол қатаң логикалық ережелерге сәйкес өзгертулер енгізу ретінде қарастырылған болатын. Объектіге бағдарлы оқиғалық программалау тіліне программаның жұмысы негізінен оқиғалар тізбегінен және түрлі объектілердің осы оқиғаларға жауабынан тұрады. Олардың визуальды түрлері — Visual Basic тілі Qbasic программалау тілі негізінде, ал Delphi (Дельфи) Объектілі Паскаль (Object Pascal) тілі құрылған (visual — көзбен көру, экрандық). Олар, әсіресе, Delphi программалау тілі — кез келген қосымшаны дайындауға болатын жылдамдығы тез, қуатты тіл.

Паскаль тілін оқып үйренуге жеңіл және MSDOS жүйесінде программа дайындауға ең жақсы құрылымдық программалау тілі екені белгілі. Delphi-де Паскаль тілінде орындау мүмкін және мүмкін емес күрделі процестерді программалауға болады. DeIphi-дің негізгі ерекшелігі — онда қосымша құруда компоненттік және объектілік тәсілдер пайдаланылды (Windows ортасында пайдаланатындықтан, Delphi-де программаны көбінесе қосымша      деп айтады). Бұл программалау технологиясында нағыз революция жасады деуге болады.

Компоненттік тәсілдің мәнісі жеңіл: әр қосымша кітапханасы программалау ортасында дайындалып, арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компоненттер элементтерінен жинақталады. Олар жеткіліксіз болса, объектіні өңдеуге арналған үстеме программа құрылады. Delphi-де қолданылатын негізгі кітапхананы визуальды компоненттер кітапханасы (VCL, Visual Component Library) деп атайды. Компоненттер панелінде топ-тобымен жинақталған, жүздеген кластарға тиісті, стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаңа компонент дайындап, оны осы панельге қосуына да болады.

Delphi Windows жүйесінде праграммалаудың ыңғайлы құралы. Онда көптеген операторларды пайдаланып программа дайындау, программа мәзірін құру, анимация, мультимедиа процестерін ұйымдастыру, OLE технологиясын пайдаланып, басқа офистік қосымшаларды шақыру, олармен жұмыс істеу және т.б. іс-әрекеттерді орындау да мүмкін. Көптеген операторлардың жазылуы Турбо Паскальдағы сияқты.

Delphi ортасында төрт терезе бар. Олар:

l) Delphi5-Projectl - Delphi5-тің негізгі терезесі;

2) Form1 — Форма;

3) Object Inspector  - Объект инспекторы терезесі;

4) Unitl.pas — Редактор терезесі.

1 DeIphi-дің негізгі терезесі үш құрылымнан тұрады:

1 Мәзір.

2 Acnanamap панелі алтыға бөлінеді:

  • Standard — Стандарттық;
  • View — Көрсету;
  • Debug — Баптау;
  • Custom- Қолданушы;
  • Desktop — Жұмыс столы;
  • Internet — Интернет.
  1. Компоненттер палитрасы төмендегідей беттерден тұрады:
  • Standard — Стандартты;
  • Additional - Қосымша;
  • Win32 — Windows интерфейсінің 32-разряды;
  • System — функциялық жүйеге кіру мүмкіндік;
  • Data Access — Берілгендер қорындағы информациямен жұмыс;
  • DataControl — Берілгендерді элементтермен басқаруды құру;
  • dbExpress -  SQL-серверіне кіру мүмкіндігі;
  • DataSnap -   Көп салалы берілгендер қорындағы қосымшаны құру;
  • BDE — BDE  арқылы берілгендерге кіру мүмкіндігі;
  • ADO — ActivX берілгендер объектісін қолданып берілгендер қорына байланыс жасау;
  • InterBase — Аттас берілгендер қорына тікелей кіру мүмкіндігін қамтамасыз етеді;
  • SOAP — Аттас техногия көмегімен анықталған ортады берілгендерді алмастыру;
  • InternetExpress — Аттас қосымшаны құру үшін берілгендер қорындағы анықталған қосымша-клиент және қосымша-сервер бір мезгілде болады;
  • Internet — Интернет желісінде қосымша Web-серверін құру;
  • FastNet — Инетернет желісіне кіру хаттамасын қамтамасыз ету;
  • Decision Cube — Көп өлшемді талдау;
  • QReport — Есепті құрастыру;
  • DiaIogs — Стандартты сұхбаттық терезені құру;
  • Win3.1 — Windows3.1 интерфейсі;
  • SampIes — Бірге қойылатын жүйелік мысалдар;
  • ActivX — ActivX компанентті;
  • COM+ - Аттас объектілерді басқару;
  • InterBaseAdmin   —   Аттас   берілгендер   қорына   кіру мүмкіндігін басқару;
  • WebSnap — Web-серверінің қосымшасын құру;
  • Server — Жалпы COM серверлер VCL бөлігі үшін;
  • IndyCIients    —    Клиент    үшін    Интернет    тәуелсіз тұжырымдама компоненті;
  • Indy Servers    - Сервер үшін    тәуелсіз тұжырымдама компоненті;
  • Indy    Miss    —    Интернеттің қосымша тәуелсіз тұжырымдама компонентті.

2. Delphi-де дайындалатын программа проект (жоба) деп аталады.     Форма    программаны    дайындау    алдында ашылатын,   программаның   сұхбаттық  терезесі.   Delphi алғашқы рет іске қосылған кезде форма Form1 атауымен көрінеді.     Оның     жиектеріне     тышқан     көрсеткішін орналастырып, ол екі жақты нұсқама түріне айналған кезде жылжыту және қалдыру тәсілі бойынша форманы кеңейту не қысу қиын емес. Кей жағдайларда экранда форма көрінбеуі мүмкін. Оны экранға шығару үшін View Forms командасын беру жеткілікті.

3. Форманы    не    онда    орынатылған    компонентті программа құру     үшін дайындау оның кейбір қасиеттерінің мәндерін өзгертуден басталады. Қасиеттер тізімі Объект инспекторы (Object Inspektor) терезесіне енгізілген.   Тізімді  инспектор  терезесіне  шығару үшін сәйкес   объектіні   (форманы   не   формада   орнатылған форма компоненттін) бір шерту арқылы таңдау керек. Инспектор   терезесінің   жоғарғы   қатарына   таңдалған объект  атауы  да  жазылып  қойылады.     Терезенің  екі қосымша    беті бар: Properties - қасиеттер және Events — оқиғалар. Терезе   ашылғанда    екі   бағанға    енгізілген жазулардан  тұратын   оның  Properties   бөлімі  ашылулы тұрады. Бірінші бағанда көрінетіндер - қасиет атаулары, екінші бағанға сәйкес жазылғандар — олардың мәндері.

4. Delphi-де программа (проект) екі бөлімнен тұрады:

алғашқыда автоматты түрде project1 атауы берілетін проект файлы (негізгі модуль) және unit1.pas атауы берілетін модуль. Олар жеке терезелерде орналастырылған. Модульге оқиғаларға сәйкес ic-әрекеттерді орындайтын программа мәтіні (процедуралар) енгізіледі. Программа                                                                                                                                                                                                                                                     мәтінін программалық код деп, терезені программалық код терезесі не қысқаша редактор терезесі деп те атайды. Delphi іске қосылған кезде ол форма терезесінің астында көрінбей тұрады. Оны экранға шығару тәсілдері:

  • форманы жабу (жабу түймесін шерту);
  • код терезесінің бір шеті форма астында көрініп тұрса, оны шерту. Терезе белсендірулі түрде ашылады да, онда процедура дайындамасы  (үлгісі) көрінеді.

 

1.2 Object Pascal тілі

Object Pascal тілі Delphi бағдарламалау тілі және стандартты Pascal тілінің объекті - ориентирленген кеңейтілуі болып келеді. Delphi жүйесі визуалды бағдарламалау мүмкіндігін VCL визуалды компонеттердің библиотекасы көмегімен қамтамасыз етеді.

Визуалды компоненттердің библиотекасы (Visual Component Library, VCL) қосымшаларды тез өңдеуге арналған көптеген кластарды құрайды. Библиотеканың элементтері Object Pascal - да жазылған, сондықтан ол интегралданған Delphi қосымшасының өңдеу ортасымен тығыз байланысты. VCL де негізінен визуалды емес компененттерден тұрады, және визуалды компоненттер, және де TObject абстракті кластан бастап басқа да кластар бар. Барлық компонентер - бұлар кластар, бірақ барлық кластар компоненттер емес.

VCL - дің барлық кластары иерархияның анықталған сатысында орналасқан және кластың ағашын құрайды.

Object класы - барлық Object Pascal класының жалпы тегі (атасы) ол иерархияның тамырында (түбірінде) орналасады. Бұл класс абстактілі болып келеді және барлық ұрпақтар кластары үшін жалпы әдістер қолданылады. Негізгі әдістерін атап өтейік:

* Create - объектіні кұру

« Destroy - объектіні жою (өшіру)

« Free - Create әдісімен құрылған объектіні өшіру, бұл уақытта Destroy әдісі де шақырылады.

Бұл әдістердің көпшілігі ұрпақ класында қайта анықталады. TPersistents, TComponent, TControl көптеген кластардың атасы болып келген. Көрсетілген кластарға негізінде жалпы қасиеттері, әдістері және оқиғалары (события) кіреді.

TPersistents класы ағымнан icкe қосылады және ағымға сақталатын қасиеттері бар объектілер үшін абстракты болып келеді. Ағымның механизмі жадымен жұмыс істеу үшін қолданылады. TObject кластың әдісіне қосымша болатын TPersistents класы бір объектіден екінші объектіге алаңды және қасиеттерді беруге мүмкіндігі бар Assign әдісіне ие.

TComponent класы — барлық компоненттерге негіз; өзінің атасының әдісіне қосымша болып, оның басқа компоненттеріне ие болатын құралдарды қамтамасыз етеді. Формаға кез келген компонентті орналастыру нәтижесінде, ол басқа компонентке тиісті болады (негізінен формата). Компонента құру барысында, ол оған тиісті компоненттерді автоматты түрде құрылуын қамтамасыз етеді, ал оны жою барысын оған тиісті барлық компоненттер автоматты түрде жойылады.

TComponent класы келесі қасиеттерін белгіленген:

• Components — тиісті компоненттер тізімі

• ComponentCount   тиісті компоненттердің саны

• Componentlndex -- тиісті компоненттер тізіміндегі компонент номері,

• ComponentState - ағынды компоненттің жағдайы

• Name - компоненттің аты

• Owner - компоненттің иесі

Tag - компонентпен сақталынатын бүтін мәні TComponent компонентінің кейбір әдістері:

• Destroy Components - барлық тиісті компоненттерді жою (бұзу)

• Destroying - тиісті компоненттің жойылғаны (бұзылғаны) туралы хабар беру» FindCoraponent - Component тізімінен компонентті табу (іздеу)

Тілдің сөздігі

Сөздер келесі түрлерге бөлінеді:

  • Кілттік сөздер (ключевые, заразервированные)
  • Стандатты идентификаторлар
  • Қолданушының идентификаторлары

Кілттік сөздер тілдің құрама бөлігі болып келеді. Редактор кодында кілттік сөздер қалың (полужирный) шрифтпен бөлінеді, Мысалы,

And    Expor ts   mod

Array    File     nil

As     Finalization    not

Asm     For     object

Begin     Function    of

Case     Goto     or

Class     If     out

Const     Implementation   packed

Constructor    In     procedure

Destructor    Inherited    program

Dispinterfac    Initialization   property e

Div     Inline    raise

Do     Interface    record

Downto    Is     repeat

Else    Label     resource string

End    Library    set

Except     Finally    shl

Стандартты идентификатор келесі анықталған тілдің өңдеуші конструкциясын көрсету үшін қызмет етеді:

  • Мәліметтердің типі
  • Тұрақты (Констант)
  • Процедура және функция

Стандартты идентификаторлары бағдарламада кейбір стандарттармен байланысқан.

Оларға:

Absolute    Name    safecall

Abstract    Near     stdcall

Assembler    Nodefault    strored

Automated    Override    virtual

Cdecl     Packade    write

Contains    Pascal    writeonly

Default    Private

Dispid     Protected

Dynamic    Public

Export     Published

External    Read

Far     Readonly

Forward    Register

Implements    Reintroduce                  

Index     Requires

Message    Resident

Қолданушының идентификаторы белгінің атын, тұрақты (констант), айнымалы,  процедура,  функция және  мәліметтер типін белгілеу үшін қолданылады. Бұл аттар бағдарламашының (программист) өзі береді және ол келесі ережелерге сай келу керек:

Идентификатор әріп немесе санмен (цифр) құрылады

Идентификатор барлық уақытта әріппен басталады, тек 0 – 9999

 диапазонында орналасқан бүтін сан болатын белгі кірмейді,

 Идентификаторда кіші  және бас әріптерді қолдануға  болады, компилятор оларды бірдей  қабылдайды. Арнайы символдарды пайдалануға болмағандықтан оларды әдемілік үшін басты әріптермен жазуға болады. Мысалы, NumberLmes    немесе btnOpen.

Бағдарламада екі идентификаторлардың арасына ең кемінде бір бөлгіш (разделитель) болуы керек.

 

1.3 Клиент/сервер  жӘне КӨпярусты мӘліметтер базасы

 

Көптеген қолданушысы бар үлкен мәліметтер базасы үшін клиент/сервер платформасындағы мәліметтер базасы көп қолданылады. Бұл жағдайда клиенттер тобы үшін мәліметтер базасын қолдану арнайы компьютер - сервер арқылы жүзеге асады. Клиент серверге тапсырма береді, іздеу операциясы немесе мәліметтер базасы жаңалау т.б. Осы күшті (мощный) сервер, тапсырма операцияларына оптималды әдіспен жауап беруге бейімделген, оларды орындап және өзінің жұмысының нәтижесін хабарлап түрады.

Жұмыстың мұндай ұйымдасуы серверді қолданғанда қосымшаның орындалуының тиімділігін жоғарылатады   және мәліметтердің бүтіндігін бақылайды.

Клиент/сервер мәліметтер базасында қосымша мәселе (проблема) шығады - проектілеу қосымшасы, ол максималды түрде сервер мүмкіндіктерін пайдаланып және минималды сетьті іске қосады және одан, яғни сетьтен тек минимум мәлімет алып тұру керек.

Бұл жаңа сетьтегі мәліметтерді өңдеудің көп жақты жолы. Әдетте бұл әдіс (Delphi - де) мәліметтер базасын ұйымдастыру әдісі multi -tier -көпжіпті деп аталады. Бұл терминді жіп сөзі мәліметтерді бір ағыны ретінде қарастырылады. Қазіргі кезде көбіне үшярусты түрі тараған:

• Компьютердің ең соңғы деңгейінде клиенттер қосымшасы орналасқан, ол қолданушыға интерфейсті пайдалануға мүмкіндік береді.

• Екінші деңгейде сервер қосымшасы орналасқан, ол мәліметтер базасымен қолданушы арасындағы мәліметтер алмасуын қамтамасыз етеді.

• Үшінші деңгейде мәліметтер базасының алынған (удаленный) сервері орналасқан,  ол  сервер  қосымшасынан  мәліметтерді  қабылдап,  оларды басқарады.

Бұл мәліметтер базасының қиын және майысқақ ұйымдасуы. Delphi - де негізінен осы жүйедегі алғашқы екі деңгейін құруды қамтамасыздандырадырылған. Сонымен қатар соңғы деңгейде қолданушының копьютеріне Borland DataBase Engine (BDE) орнату қажет етілмейтіндігін ескеру керек. Осымен мәліметтер базасының көпярустылығының бір қасиеті қорытындыланады.

 

1.4   Delphi - де мӘліметтер базасымен байланысты ұйымдастыру

 

Delphi - дегі мәліметтер базасының негізгі жұмысы Borland DataBase Engine (BDE) болып табылады - Borland фирмасының мәліметтер базасының процессоры. BDE мәліметтер базасы және қосымша арасында делдалдық қызмет атқарады. Ол қолданушыға мәліметтер базасын нақты шешуге арналған жұмыс үшін бір тұтас интерфейс ұсынады, Delphi қосымшасы мәліметтер базасына тікелей катынаса алады, тек BDE - ге ғана катынасады.

Delphi қосымшасы, мәліметтер базасымен байланысу қажет болған жағдайда, BDE - ге қатынасады және мәліметтер базасының псевдонимін және сондағы керек таблицаны хабарлайды. BDE DLL - ге қосылатын минамикалық библиотека ретінде іске асады. Олар, басқа библиотекалар сияқты, API - мен (Application Program Interface -интерфейс прикладных программ) және IDAPI - мен (Intergrate DataBase Application Program Interface) байланысқан. Бұл қосымша қолданатын, мәліметтер жұмыс істеуге арналған процедура мен функциялар тізімі.

BDE - псевдоним бойынша мәліметтер базасы үшін лайықты драйвер табады.

Драйвер - көмекші программа, ол анықталған түрде мәліметтер базасымен калай жұмыс істеу керек екендігіне көмектеседі. Егер BDE - нің СУБД — ға сәйкес өзіндік драйвері бар болса, онда BDE осы арқылы мәліметтер    базасындағы    керек    таблицамен    байланысады     және қолданушының   тапсырмасын   өңдеп,   қосымшаға   өңдеудің   нәтижесін керсетеді.

BDE - SQL мен тығыз байланыста - сұраныстардың стандартталған тілі,

SQL -- серверлер (Sybase, Microsoft SQL, Oracle, InterBase) арқылы мәлімет алмасумен қамтамасыз етеді.

- Бұл мүмкіндік клиент/сервер платформасында кең қолданылады. Delphi 5 те мәліметтер базасымен жұмыс істеу үшін BDE - ден басқа ADO (Active Data Objects) Microsoft фирмасы өңдеген процессоры бар. ADO кез — келген мәліметтер түрінің қолданушылық интерфейсі, реляциондық және реляциондық емес мәліметтер базаны, электрондық почтаны, жүйелік және графикалық файлдарды қосқанда. ADO қолдану мәліметтер базасымен эффекті жұмысты қамтамасыз етеді.

 

1.5 Ақпараттық жүйенің архитектурасы

 

Біз ақпараттық жүйенің ерекшеліктерін: заттар облысы туралы пайдаланушылардың әртүрлі көзқарасын қолдауды белгілеп өтеміз. Қазіргі заманда ақпараттар жүйесі бірнеше көрініс деңгейлерін қолдайды. Олардың түрлерін ақпараттар жүйесі архиткетурасы түсінігімен қабылданған.

Абстракцияның алғашқы деңгейі негізгі қолданушылардың заттар облысы туралы көрінісіне сәйкес келеді - оларды пайдаланушылардың локальды көрінісі деп атайды.

Екінші деңгейді инфологиялық түсінік деп атаймыз; ол өз бетінше пайдаланушылардың локальді көрінісін көрсетеді және ақпараттар объектісінің барлық жиынын көре алады.

Абстракцияның концептуалды деңгейін мәліметтер базасынын администраторы мәліметтердің логикалық ұйымдасу бейнесіне сәйкес болады. Бұл абстракция деңгейі инфологиялық деңгейге ұқсас, бірақ оның өзгешелігі МБЖҚ - ның әдістерін іске асыруында. Концептуалды деңгейде мәліметтер базасын сипаттау МБЖҚ-ның осы жүйеде қолданылатын терминдер мен шектеулер арқылы сипатталынады.

Абстракцияның әрбір деңгейінде заттық объекттің өзіндік моделі анықталады. Бұл модельдерді сипаттау схема деп аталынады.

Қазіргі кездегі МБЖҚ архитектурасы мәліметтер базасыны сипаттауындағы концептуалды және Ішкі тәуелсіз тапсырма болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

Берілгендер қоры туралы мӘлiмет

    1. Берілгендер қорында кестені құру

 

БҚ, кестесі Delphi құрамына енгізілген Database Desktop (Берілгендер қоры жұмыс столы) қосымша програмасы арқылы құралады. Ол мына амалдар арқылы жасалады:

  1. Tool - Database Desktop (Сервис-БҚ жұмыс столы / қабықшасы) командасын беру. Қабықша программасы көрінеді.
  2. Терезеден File — New - Table  (Файл — Жаңа - Кесте) командасын беру. Create Table (Кесте құру) сұхбаттық терезесі шығады.  Онда ашылатын тізімнен  қажетті кесте форматында таңдалып (Paradox). Алғашқы рет Paradox_7 форматы іске қосылып, терезе өрісінде осы атау көрінеді.
  3. Paradox_7  форматымен таңдап,  Ok түймесін  шерту (онда      пайдалануға     болатынын      өріс     типтерін жеткілікті).    Бірінші    бағанында    автоматты    түрде өрістің нөмірі жазылып қойылған кесте өрісі атауын сипаттау терезесі көрінеді.
  4. Екінші бағаннан бастап ретімен өріске берілетін атауды (FieldName), өріс типін (Type), өлшемін (Size) енгізу (өлшем өріс симвоолдық типті болса ғана енгізіледі). Өрісіті кілттік ету қажет болса, оны бесінші бағанды (Key) көрсетілуі тиіс. Ол "*" символы арқылы белгіленеді (жалпы, кілт Delphi-де және MS Access сияқты арнайы БҚБЖ-лерінде кеңінен пайдаланылады).

Database Desktop арқылы Нөмірі, Шығарған завод, Маркасы, Шығарған жылы, Түсі, Бағасы, Көліктің сипатамасы, Cypemi, Тұтынушы аты-жөні, Мекен жайы, Сымтетігі (N, Shigargan zavody, Marcasy, Shikan jily, Tusy, Bagasy, Kolik sipatamasy, Surety, Tutunushy aty-joni, Meken jaiy, Simtetic) құрамында төмендегі кестені құру үшін алдымен өріс атауын сипаттау терезесін толтыру керек. Өріс атауларын қазақ алфавиті шрифтерімен теруге болады, бірақ олар формада дұрыс көріне берілмейді.

  1. Өріс  атауының  ортасында  нүкте (.) символы енгізілгені жөн;
  2. Өрістерді   сипаттау   не   дайындау   терезесінің бірінші бағанында автоматты түрде атаулардың реттік нөмірлері көрсетулі тұрады. Оларға көңіл бөлмеу керек. Кезекте өріске мән енгізілген соң КҚ не сәйкес курсорды басқару пернесінің тиіс. Kypcop келесі өріске орналастырылып қойылады;
  3. Үшінші бағанға өріс типінің (Type) енгізілуі тиіс. Ол үшін курсор бағанда орналасқан соң Бос орын пернесін басу керек.

Тип

Белгісі

Мән

Alpha

A

Символдық жол. Ұзындығы [1..255] аралығында.

Number

N

Мәні [10308,10308] аралығында алынатын 15 мәнді цифрлық нақты сан.

Short

S

Мәні [-3278-67..32767] аралығында алынатын бүтін сан.

Long Integer

I

Мәні [-2147483647..2147483647] аралығында          алынатын ұзындығы 4 байттық бүтін сан.

Memo

M

Alpha-нің мәндер аралығынан үлкен болатын (> = 255 байттық) символдық жол.

Money

$

Соңына $ символы қойылатын ақшалық форматты сан.

Date

D

Дата

Logical

L

Мәні ақиқат (True) не жалған (False) болатын логикалық типті сан.

Auto increment

 

Кестеге жол қосылған сайын мәні бірге өсіп отыратын бүтін сан.


 

  1. Өріс сипаталып болған соң терезенің Save As... түймесін   шерту.   Құрылатын   кесте   атауы   сүралатын Save table as... терезесі көрінеді.
  2. Терезеде    кесте    атаулары    сақталатын    ішкі    бума (мысалы,  My Databases) құрып, оны ашу (егер ішкі бума бұрын құрылған болса, оны ашу жетлкілікті). Файл атауы өрісіне кесте атын енгізу (мысал, Rousl.db) және каталог алиасы үшін терезеде көрінген WORK: атауын қалдырып, Сақтау түймесін шерту. Кесте құрылымы Rousl.db атауы бойынша My Databases бумасында сақталып қойылады.
  3. Терезені жабу керек.

Өрістер сипатталып болған  соң кестені құру қиын емес:

  1. Database Desktop терезесінің мәзірінен File — Open — Table (Файл — Ашу - Кесте) командасын беру.   Open Table терезесі көрінеді.  Терезеден  MyDatabases ішкі бумасын   ашып   және   каталог   алиасы   үшін   жүйе дайындаған WORK: атауын қалдырып, бума ішіндегі қажетті өріс  сипаттамалары  жазылған  кесте  атауын (Rousl.db) таңдап, одан әрі Ашу түймесін шерту керек. Өрістер енгізілген терезе ашылады.
  2. Кестені     толтыруға,     берілгендерді     редакциялауға мүмкіндік   беретін   Table   —   Edit   Data   (Кесте   — Берілгендерді      редакциялау)      командасын      беру (аспаптар панелінің аттас пернесін басуда болады). Rousl атауының астына 1 саны жазылып, (+) өрісіне курсор орналастырылып қойылады.
  3. Өрістерді толтыру.
  4. Терезені жабу.
Delphi туралы түсiнiк