2003-2012 жылдардағы елдегі жүргізілген құрылыс жұмыстарына талдау

 

ҚАЗАҚСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫ  БІЛІМ  ЖӘНЕ  ҒЫЛЫМ  МИНИСТІРЛІГІ                                                           АЛЬ-ФАРАБИ  АТЫНДАҒЫ  ҚАЗАҚ  ҰЛТТЫҚ  УНИВЕРСИТЕТІ

 

 

 

 

 

 

 

СӨЖ

2003-2012 жылдардағы  елдегі жүргізілген құрылыс жұмыстарына  талдау

 

 

 

 

                                          

                                                      

 

 

                                                         ОРЫНДАҒАН: Құрамыс С.А. (МК12К)

                                           ТЕКСЕРГЕН: Дуламбаева Р.Т.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

АЛМАТЫ 2013

 

Тақырыбы: 2003-2012 жылдардағы елдегі жүргізілген құрылыс жұмыстарына талдау.

 

Жоспар:

  1. Тақырыбтың өзектілігі.
  2. Тақырыбқа байланысты теория.
  3. Анализ.
  4. Қорытынды.
  5. Пайдаланылған әдебиет.

 

1. Менің алып отырған зерттеуімнің тақырыбы еліміздегі құрылыс жұмыстарын талдау болып табылады. Осы тақырыпты алуымның себебі, өзіміз білетіндей, елімізде жыл өткен сайын құрылыс жұмыстары ауқым алып келеді. Бұл жағдай бір жағынан экономикамыздың дамып келе жатканын, өсіп-өркендеп келе жаткаынын көрсетеді. Себебі, осыншама құрылыс жұмыстарына ауқымды қаражат керек екені белгілі. Сондықтан осы тақырыпты терең зерттейін деп шештім.

 

2. Құрылыс жайлы жалпы түсініктер:

ҚҰРЫЛЫС

Құрылыс қызметі  – жаңа объектілер салу және (немесе) бар объектілерді өзгерту (кеңейту, жаңғырту, техникалық қайта жарақтандыру, қайта құру, қалпына келтіру, күрделі жөндеу), солармен байланысты технологиялық және инженерлік жабдықтарды монтаждау бойынша жұмыстарды жүзеге асыру жолымен өндірістік және өндірістік емес негізгі құрал-жабдықтарды жасау бойынша қызмет.

Құрылыс мекемелеріне – жалпықұрылыстық және мамандандырылған, жөндеу-құрылыс ұйымдарын қоса есептегендегі барлық ұйымдар жатады. Құрылыс ұйымдарының негізгі қызметі тапсырыс берушімен мердігерлік келісім шарт бойынша орындаған, мемлекеттік «Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы сыныптауыштарына (ЭҚЖС)» сәйкес қызмет түрі «Құрылыс» болып табылатын жұмыстар жатады.

Құрылыс жұмыстарының көлемі – құрылыс ұйымдарының үйлер мен ғимараттарды салу, жаңғырту, кеңейту,  күрделі және ағымдағы жөндеу, құрал-жабдықтарды монтаждау бойынша орындалған  жұмыстар құны.

Үйлерге - көтеру және қоршау немесе қосарланған (көтеру және қоршау) құрылымынан тұратын, функционалдық мақсатына қарай адамдардың тұруына немесе келіп кетуіне арналған және алуан түрлі өндірістік үдерістерді орындау үшін жер үстіндегі тұйықталған көлемді құрайтын құрылыс жүйесі  жатады.

Тұрғын үйлерді пайдалануға  беру – құрылысы аяқталған жеке және көппәтерлі тұрғын үйлер, жатақханалар, әлеуметтік топтарға арналған тұрғын үйлерді (жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернаттар, балалар үйлері, қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлер, тұрақты мекен-жайы жоқ адамдарды бейімдеу орталықтары)  белгіленген тәртіпте пайдалануға беру жатады.

Түрғын үйдің жалпы  алаңы – сыртқы қабырғалардың ішкі жақтары шегінде өлшенген үйлер қабаттары алаңының сомасы. Қабат алаңына балкондар, лоджиялар, террас пен верандалар,   баспалдақ алаңы мен басқыштар олардың алаңын қабат деңгейінде есепке ала отырып кіреді.  Қабат алаңына лифтік және басқа да шахталарға арналған алаңдар кірмейд

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Тақырыпқа қатысты ақпараттар:

Кесте-1.                                                                                                                                                            млн тенге

 

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Қазақстан Республикасы

425 315

528 846

1 069 505

1 442 998

1 622 706

1 787 634

1 821 819

1 943 960

2 085 137

2 266 803

Ақмола

5 221

6 642

8 104

12 428

50 304

64 645

83 129

58 520

67 045

75 429

Ақтөбе

10 346

27 780

51 995

43 372

70 156

75 408

85 773

126 479

99 680

127 201

Алматы

16 929

27 970

52 213

70 262

75 381

107 884

109 176

150 334

173 139

185 039

Атырау

58 279

74 660

206 675

246 057

176 666

304 077

310 457

352 882

367 432

286 905

Бат. Қазақстан

81 540

40 813

66 951

62 203

51 722

58 227

64 493

80 776

59 170

51 696

Жамбыл

14 323

10 484

14 886

14 883

16 612

31 343

51 824

52 314

65 573

117 511

Қарағанды

16 431

23 941

44 414

52 892

64 709

77 462

79 105

91 174

107 125

132 651

Қостанай

4 766

8 917

13 301

20 295

30 225

33 972

37 627

49 928

58 556

79 457

Қызылорда

9 335

14 861

17 750

22 610

33 321

57 202

70 468

74 920

112 591

124 320

Маңғыстау

20 652

27 672

54 685

60 637

105 671

127 865

136 956

152 047

163 307

147 345

Оңт. Қазақстан

14 264

16 411

31 889

42 699

56 486

82 847

129 331

124 888

133 288

170 649

Павлодар

7 481

12 602

20 000

35 457

36 706

42 932

46 246

56 847

64 677

85 102

Солт.Қазақстан

3 455

4 295

9 025

10 539

14 720

15 218

20 043

22 534

22 230

28 041

Шығ. Қазақстан

18 628

23 336

35 202

60 453

69 237

73 956

63 414

81 326

96 321

118 208

Астана қаласы

63 351

127 716

226 222

349 475

373 920

361 299

304 839

256 623

286 111

304 834

Алматы қал.

80 314

80 746

216 193

338 736

396 870

273 297

228 938

212 368

208 892

232 415




          2003-2012 жылдардағы ҚР-да орындалған құрылыс жұмыстарының көлемі.

Ескертпе: ҚР-ның статистикалық  агенттігінен алынған кесте.

http://www.kaz.stat.kz/digital/Stroitelstvo/Pages/default.aspx

 

Осы кестеден көріп отырғанымыздай, 2003 жылдан бері салыстырмалы түрде  еліміздің барлық өңірінде құрылыс  жұмыстарының көлемі жыл сайын өсіп келе жатыр. Бұл салынып жатқан құрылыстарға,  негізінен, мемлекет жасап жатқан қолдаулар үлкен көмегін тигізуде. Еліміздегі құрылыстардың негізгі бөлігі тұрғын үйлер, мұнай-газ саласындағы құрылыстар, завод, фабрикалар болып табылады.

Осы кестеден бір байқайтынымыз 2005 жылы құрылыс көлемі барлық өңірлерде күрт өскен, оның негізгі себебі, Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 11 маусымдағы № 1388 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005 - 2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы болып табылады.

Бұл кестеде еліміздің  барлық өңіріндегі құрылыс көлемдері көрсетілген. Өңірлердің ішінде Атырау облысының және де Астана, Алматы қалаларының басқалармен салыстырғанда үлкен айырмашылығын байқауға болады. Атырау облысында мұнай-газ зауыттары және өңірдің ЖІӨ-нің жоғары болуына байланысты құрылысқа бөлінетін қаражат та көп болып келеді. Алматы каласы еліміздің бизнес орталығы және үлкен индрустрия орталығы. Ал Астана қаласы өзіміз білетіндей жаңадан салынып жатқан елордамыз, сол себепті көптеген жаңа ғимараттар салынуда және де айта кететін жағдай елімізде жалпы құрылысқа бөлінетін қаражаттың 30 пайыздан астамы Астана қаласына тиесілі болып отыр.

Ал құрылыс көлемі аз Солтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан, Қостанай, Павлодар секілді аймақтар екенін көріп отырмыз. Бұл жағдай сол өңірдегі халық санының аз болуына, өндірістің қатты дамымауына байланысты болып отыр.

График-1. Орындалған құрылыс жұмыстарының көлемі

 

Кесте-2                                                                                                                                                                         бірлік

                

 

            2003-2012 жылдардағы ҚР-да орындалған құрылыс ұйымдарының саны..

Ескертпе: ҚР-ның статистикалық  агенттігінен алынған кесте.

http://www.kaz.stat.kz/digital/Stroitelstvo/Pages/default.aspx

 

   Осы кестеде де көрсеткіштер 2003 жылдан бері жыл сайын өсуде. Себебі, ұйымдардың саны  орындалған құрылыс көлеміне тікелей байланысты. Тек 2009 ж 2008 жылмен салыстырғанда өсім байқалмаған. Оған себеп, 2005-2008 ж бағдарламаның толығымен жүзеге аспауы , соған байланысты Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама бекітілді. Бірақ өңірлік деңгейде ұйымдардың саны кішкене өзгешелік жасайды. Мысалға, БҚО құрылыс көлемі аз болса да, салынған ұйымдар саны салыстырмалы түрде көптеу, бұдан біз бұл өңірде шағын құралыстардың көп салынғанын түсінеміз. Қарағанды облысында ұйымдардың саны біршама көп, бұған себеп, бұл аймақта тас-көмір өндірісі, пайдалы қазбалар өндірісі жақсы дамыған.

 

График-2    Орындалған құрылыс ұйымдарының саны.

 

 

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Қазақстан Республикасы

4 289

4 924

5 624

6 278

7 087

7 383

   6 709

7 675

7 798

7 852

Ақмола

130

147

170

187

199

206

    241

264

306

303

Ақтөбе

164

169

175

183

235

204

    243

234

256

249

Алматы

184

248

254

292

283

371

    289

402

408

451

Атырау

302

327

344

368

377

348

    338

395

352

319

Батыс Қазақстан

232

214

227

226

252

243

    280

336

343

336

Жамбыл

151

178

191

212

217

249

    281

290

325

349

Қарағанды

359

428

508

566

627

670

    740

763

779

825

Қостанай

132

156

166

213

255

272

    294

317

293

276

Қызылорда

68

87

105

112

156

161

    225

217

212

237

Маңғыстау

151

151

146

140

155

170

    226

301

355

336

Оңтүстік Қазақстан

240

294

355

338

413

466

    374

509

534

559

Павлодар

204

219

227

254

277

297

    329

345

390

387

Солтүстік Қазақстан

118

130

149

163

176

176

    206

216

216

235

Шығыс Қазақстан

388

422

479

548

582

582

    624

640

692

681

Астана қаласы

501

662

823

950

1 186

1 278

    782

1 010

944

998

Алматы қаласы

965

1 092

1 305

1 526

1 697

1 690

   1 237

1 436

1 393

1 311




 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кесте-3                                                                                                                      өткен жылға %-бен

 

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Қазақстан Республикасы

103,7

118,4

192,4

128,4

105,9

101,7

96,7

102,4

102,8

103,1

Ақмола

130,8

123,5

114,4

144,8

380,4

118,3

121,5

66,9

107,5

105,3

Ақтөбе

118,5

255,7

174,1

79,1

151,9

99,0

108,6

140,7

76,3

124,0

Алматы

123,9

160,4

179,7

129,4

100,8

131,5

96,7

130,5

109,0

101,1

Атырау

127,4

123,0

265,2

113,7

67,7

161,8

98,0

109,7

100,4

76,0

Батыс Қазақстан

60,9

48,6

157,1

89,1

80,0

107,0

107,1

119,7

68,3

81,7

Жамбыл

280,2

71,1

135,9

94,9

105,5

174,2

157,5

97,7

120,3

168,4

Қарағанды

137,3

140,1

177,2

114,3

117,4

112,9

97,9

109,7

111,2

118,0

Қостанай

97,4

179,9

138,8

141,0

138,0

103,4

104,4

125,8

111,2

128,6

Қызылорда

184,1

156,1

114,7

121,8

138,0

156,9

115,3

101,1

143,5

106,3

Маңғыстау

118,3

126,4

186,3

105,3

165,7

111,7

98,9

103,9

100,6

85,9

Оңтүстік Қазақстан

144,4

111,7

186,0

127,5

125,9

137,6

152,0

92,8

100,7

121,8

Павлодар

123,6

163,5

150,1

168,5

97,8

109,3

103,4

116,6

107,3

124,5

Солтүстік Қазақстан

173,6

121,9

200,3

111,6

133,5

96,3

125,0

108,8

95,1

120,9

Шығыс Қазақстан

130,1

121,6

144,5

165,9

108,9

97,8

80,3

121,9

112,0

118,4

Астана қаласы

115,8

186,7

168,1

147,1

101,1

89,1

79,6

79,1

105,5

100,5

Алматы қаласы

122,4

94,8

251,9

150,9

107,9

62,7

80,1

89,5

95,0

107,3


 

            2003-2012 жылдардағы ҚР-да құрылыс жұмыстарының нақты көлемінің индекстері

Ескертпе: ҚР-ның статистикалық агенттігінен алынған кесте.

http://www.kaz.stat.kz/digital/Stroitelstvo/Pages/default.aspx

 

 

Бұл кестеде әрбір жылдың алдындағы  жылмен салыстырғандағы индекстерінің пайыздық көрсеткіштері берілген. Бұл статистикада да, жалпы қарағанда, 2005 пен 2006 жыл, 2008 жыл мен 2009 жыл арасында айырмашылықтар, өзгерістер бар. Олардың себебі алдыңғы кестелердегі мәселелерге байланысты. Бірақ индекстердің өзгерістері әрбір өңірде әр жылдары әртүрлі деңгейде. Бұл сол өңірлердің қай жылдары экономикасының кандай деңгейде болғандығының көрінісі деп айтсақ болады. Себебі, экономикасы жаксы дамыған болса, құрылысқа да ұаражат жаксы бөлінетінін өзіміз білеміз.

 

Кесте-4                                                                                                                жалпы алаңы мың шаршы метр

 

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Қазақстан Республикасы

2 111

2 591

4 992

6 245

6 679

6 848

   6 403

6 409

   6 531

   6 742

Ақмола

39

56

108

147

162

209

    157

156

    314

    249

Ақтөбе

92

102

297

420

352

370

    382

404

    411

    436

Алматы

133

146

257

377

468

527

    561

620

    702

    849

Атырау

191

304

432

495

492

508

    515

548

    595

    512

Батыс Қазақстан

77

109

173

213

228

219

    189

207

    234

    244

Жамбыл

273

81

161

218

211

234

    240

218

    232

    226

Қарағанды

37

136

241

315

479

484

    491

231

    257

    269

Қостанай

35

49

113

144

162

187

    188

195

    196

    205

Қызылорда

74

92

158

205

214

218

    255

252

    267

    294

Маңғыстау

122

168

234

359

461

471

    477

501

    501

    558

Оңтүстік Қазақстан

314

382

766

929

813

609

    180

229

    228

    352

Павлодар

46

57

114

170

165

143

    142

82

    75

    124

Солтүстік Қазақстан

43

62

120

151

143

217

    107

104

    99

    101

Шығыс Қазақстан

82

115

206

245

194

230

    209

222

    241

    244

Астана қаласы

261

421

1 007

1 024

1 152

1 212

   1 260

1 382

   1 404

   1 293

Алматы қаласы

292

311

605

833

983

1 010

   1 050

1 056

    775

    786


 

2003-2012 жылдардағы ҚР-да тұрғын ғимараттардың  жалпы алаңын пайдалануға беру

Ескертпе: ҚР-ның статистикалық  агенттігінен алынған кесте.

http://www.kaz.stat.kz/digital/Stroitelstvo/Pages/default.aspx

Кестеде берілген мәліметтерге талдау жасап кетейік. Көп ауқымды қамтыған құрылыстар негізінен Астана қаласында жүзеге асырылған. Одан басқа Алматы қаласы, Алматы, Атырау, Ақтөбе облыстарында салынған. Астана енді салынып келе жатқан қала болғандықтан, оның көптеген аумақтарына жаңа  ғимараттар, тұрғын үйлер тұрғызылуда. Және де соңғы жылдары Астана, Алматы калаларындағы құрылыстардың көптеп салынуына ЕҚЫҰ, Азияда 2011, түрлі халықаралық жарыстар мен құрылтайлардың  және де алдағы уақытта өткізгелі отырған EXPO 2017 көрмесі сияқты мерекелер үлкен ықпалын тигізуде.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                         Қорытынды

      Құрылыс  Қазақстан Республикасының ең белсенді дамыған салаларының бірі болып табылады.  

К.К. Келимжаев мен К.К.Кұдайбергенов айтқандай, құрылыс  халық шаруашылығының маңызды саласы болып табылады. Ол материалды-өндірістік күштің дамуына үлкен ықпалын тигізеді және де инвестицияларды басқаруды одан әрі жетілдіреді. Аз уақыттың ішінде елімізде құрылыс көлемі бірнеше есе өсіп, үлкен көлемде қаржыландыруды талап ететін, ЖІӨ-нің бөлігі ретінде калыптасып отыр.

    Біздің Қазақстанымыз әлем елдерінің арасында құрылыс қарқын алған елдердің қатарында тұр. Тәуелсіздігімізге ие болғанымызға 20 жыл ғана өткеніне қарамастан, біз бұл салада едәуір тәжірибе жинақтадық деп айтуға болады.

    Жалпы, құрылыс саласының дамуына ықпал ететін факторлар бірнеше себептерден тұрады екен. Соның ішінде бастылардың бірі – елде әлеуметтік-экономикалық жағдайдың жақсарып, халықтың тұрғын үй сатып алатындай жағдайының болуы. Президенттің бұл салада қабылдап жатқан бағдарламалары жыл өткен сайын ауқым алып келеді.  2005 жылдан бері бірнеше тұрғын үй бағдарламалары жүзеге асырылды. 2012 жылы  «Қолжетімді тұрғын үй - 2020» бағдарламасы Президентіміздің арнайы тапсырмасымен бекітілген болатын.

      Статистикаға қарайтын болсақ орындалған құрылыс жұмыстарының көлемі 2003 жылы

425 315 млн тг құраса, 2012 жылы 2 266 803 млн тг құрап отыр. Бұл дегеніміз құрылыс саласы үшін үлкен прогресс. Ал салынған құрылыс ұйымдарының саны 2003 жылы 4 289 болса, 2012 жылы 7 852-ге дйін жетіп отыр. Бұл шамалап алғанда 2 есе жуық көрсеткіш.

      Және құрылыстың көптеп салынуы  құрылыс саласында,  салынған ғимараттарда жаңа жұмыс көздерінің көбеюіне әсер етеді. Осы жағдай халықтың тұрмысын көтеруге, жұмыссыздықтың азаюына өз ықпалын тигізеді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер:

 

1. Статистика және экономика №4 2012. Маусымдық ғылыми-ақпараттық журнал. Қазақстанның статистика жөніндегі агенттігі. Алматы-2012

2. Құрылыс саласы дамудың діңгегі бола ала ма? Класс Тайм экономикалық журналы. Алматы 2012, 10 қазан күнгі басылымы.

3. Құрылыс индустриясына – қарышты қадам Қазақстанда оның жолдары айқындалып отыр. «Егемен Қазақстанның» апталық қосымшасы. 1 Шілде, 2011 ҮКІМЕТ

4. http://www.kaz.stat.kz/digital/Stroitelstvo/Pages/default.aspx

http://www.stat.kz/publishing/DocLib2/2012/%D1%8D%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0%20%D0%B8%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%20%D0%B8%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%204%20%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2.pdf

 


2003-2012 жылдардағы елдегі жүргізілген құрылыс жұмыстарына талдау