Кредиторлык борыштар
Мазмұны
Кiрiспе.......................
1 тарау. Дебиторлық
борыштар есебi.........................
2.1. Дебиторлық борыштар
есебiнiң мақсаты.......................
2.2. Сатып алушылар мен тапсырыс берушiлер борышының есебi............
Қорытынды.....................
Пайданылған әдебиеттер
тiзiмi........................
Кіріспе
Кәсіпорындар
мен ұйымдардың басқа заңды
немесе жеке тұлғалардан
Есеп беретін
уақыттан кейінгі бір жыл
- ағымдағы активті сатып алуға төленген аванстық /алдын ала төленген/ төлем;
- тапсырылған /берілген/ шоттар бойынша алынуға тиісті борыштар;
- вексельдер бойынша алынуға тиісті борыштар;
- негізгі ұйымдар мен оның еншілес серіктестігі арасындағы түрлі операциялар негізінде туындаған дебиторлық борыштар;
- ұйымның лауазымды адамдарының /тұлғаларының/ дебиторлық борышы:
- басқадай дебиторлық борыштар.
Кәсіпорынның балансындағы
Ұйымның қаржы жағдайын
Дипломдық жұмыста
«Қос қанат» ЖШС нің
Дипломдық жұмыс кіріспе, 3 тараудан және қорытындыдан тұрады.
1 тарау. Дебиторлық борыштар есебi
1.1. Дебиторлық борыштар есебiнiң мақсаты
Дебиторлық
борыштар – бұл заңды
Дебиторлық борыштардың
ішінде субъектінің шаруашылық
қызметінде жиі кездесетінін
– дайын өнімдерді (жұмыс,
талап ету мерзімі өткен дебиторлық борыштардың дұрыс шығысқа шығарылғандығын.
Субъектінің
басшысының қабылдаған
1.2. Сатып алушылар мен тапсырыс берушiлер борышының есебi
Кәсіпорындар
мен ұйымдардың «Сатып
алынуға тиісті борыштар шоттар;
алынған вексельдер;
сатып алушылар
мен тапсырыс берушілердің
Бұлар активті
шот болып табылады. Сондықтан
да бұл шоттардың дебетінде
борыштың сомасы жазылса,
Қызметі үшін қарыз сомаларын білдіреді.
«Алынуға тиісті борыштар шоттары» деп аталатын шотта тиеліп жіберілген өнімдер /тауарлар/, атқарылған жұмыстары мен қөрсетілген қызметтері үшін сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің банк мекемесі қабылданған есеп айырысу құжаттары бойынша төлеуге тиісті сомасы есертеледі. Жалпы «Алынуға тиісті шоттар» шотын сипаттай келе, олардың қысқа мерзімді активтер екендігін және олардың сату нәтижесінде пайда болатындығын аңғаруға болады. Сондықтан оларды кейбір уақыттарда «саудалық міндеттемелер» деп те атайды. Олар тауарларды кезінде де пайда болады. Міндеттемелердің өтелуі /орындалу/ көздеріне басқадай нұсқаулар болмаған жағдайда, оларды сатудан алында деп санайды. Халықаралық тәжірибеде кез келген адамға тауарларды несиеге сату кең көлемде етек алған, сонымен бірге сатып алушылар үшін сатып алған тауарларының төлемін бір немесе бірнеше айдан кейін төлеу /өтеу/ құқығы да берілген. Мұндай несиені коммерциялвқ несие деп те атайды. Тауарларды несиеге сататын фирмалар, сатып алушының шотты тиісті уақытында төлеу қабілеттілігі бар болатындығына бақылау шарадарын жүргізулері қажет. Сол үшін әрбір ұйымдарда несиелік бөлімдер жұмыс істейді. Несиелік ақпарат бөлімдерінің мәліметтері бойынша да нестеге тауарларды сату, сатпау жайлы шешімдер қабылданады. Несиелік бөлім төлем сомасын ұсынуды, несие көлемін шектеуді және сатып алушылар мен тапсырыс берушілерден несиені уақтылы өтеуді қамтамасыз ететін бедгілі бір қаражаттарды талап етуі мүмкін. Осыған орый субъектілердің таңдап алған ережелері мен негізгі қағидалары есеп саясатында атап көрсетуі қажет. Бұл шотта сатылған материалдық емес активтер, негізгі құралдар, бағалы қағаздар және тағы да басқа дебиторлық борыштар есептеледі.
«Сатып – алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы» шоттарына қатысты бухгалтерлік есепте мынадай бухгалтерлік жазу жазылады:
Мысалы, Сатып – алушылар мен тапсырыс берушілерге 300000 /үш жүз мың/ теңгенің дайын өнімдері 500000 /бес жүз мың/ теңгеге сатылды, соның ішінде 80000 /сексен мың/ теңге ҚҚС сомасы/ .
Сатылған тауарлардың өзіндік құнына:
Дт «Сатылған дайын өнімдердің өзіндік құны» 300000тг.
Кт «Дайын өнімдер»
300000тг.
Сатылған тауарлардан алынатын сомаға:
Дт «Алынуға тиісті борыштар
шоты» 420000тг.
Сатылған тауарлар үшін есептелген ҚҚС сомасына:
Дт «Алынуға тиісті
борыштар шоттары»
80000тг.
Сатылған тауарлар
үшін алынатын сома келіп
Дт «Ақшалар шоты»
500000тг.
Ал сатылған материалдық емес активтер, негізгі құралдар, бағалы қағаздар бойынша дебиторлық борыштардың пайда болуына «Алынуға тиісті борыштар шоттары», «Алынған вексельдер», «Сатып – алушылар мен тапсырыс берушілердің борыштары» деп аталатын шоттардың тиістілері дебеттелініп, оған сәйкес «материалдық емес активтердің есептен шығарылуынан алынатын кіріс», «негізгі құралдарын есептен шығарылуынан алынатын кіріс», және «құнды қағаздардың есептен шығарылуынан алынатын кіріс» деп аталатын шоттардың тиістілері кредиттелінеді.
Сатылған материалдық
емес активтер, негізгі құралдар,
бағалы қағаздар бойынша
Шетелдік валютада
сатып алушылар мен тапсырыс
берушілердің тиімді баға
Алынуға тиісті
айыппұлдардың, өсімақылардың
Сатып алушылар
және тапсырыс берушілермен
Тауарларды
сату және сатып алу кезіндегі
барлық қатынастар, жеткізу келісімдері,
консигнация жайлы келісімдер
мен сату және сатып алу
келісімдері, сондай-ақ
Дебиторлық
қарыз айналыстан қаражатты
Сондықтан кейінгі
кездері дебиторлық қарызды
Факторингалық операциялардың есебі. Факторинг, басқаша айтқанда, қаржылық агент болып табылады және лд үшінші тұлға ретінде қарызды өндіріп беру үшін қызмет етеді.
Ондай қаржылық
агент болып банктерде басқа
да несиелік, коммерциялық ұйымдар
бола алады, бірақ олар
Осы келісім-шартта,
клиентке құқын өзіне қайтып
беру мәселесі де айтылады, яғни
регресс құқы да қарастырылады.
Келісім шарттың
жағдайы бойынша факторинг
Факторинг келісім
шарты бойынша марапаттау
сомасы 1,9% ((38%х18күн)/360 күн)) құраған
және сол сомасы төлеуге
Енді шоттар
Жабдықтаушы-кәсіпорында («Қос қанат» ЖШС)
- Контрактының шарты бойынша
«Қос қанат» ЖШС, «Эверест плюс»
ЖШС-ке тауарды жөнелтті:
- жөнелтілген тауардың нақты
өзіндік құнына
- келісімшарттың құнына
-
ҚҚС (15%)
2. Қаржылық агенттен жөнелтілген
тауардың 80% алынды
3. Қаржылық агентке көрсеткен қызметі
үшін, марапаттау сомасы шығысқа
жатқызылды
4. Қалған 20% қаржылық агенттен
алынды, бірақ осы сомадан марапаттау
сомасы шегерілді (326250х20%-6199) 59051 441 687
5. Қарыздары зачет жасалды
Қарыз кәсіпорын («Эверест плюс» ЖШС)
- «Қос қанат» ЖШС-тен жөнелтілген
тауар «Эверест плюс» ЖШС-ке тауар түсті:
- тауар құнына
- ҚҚС (15%)
2. Қаржылық агенттің талап еткен сомасы,
алынған тауар үшін төленді
3. Қарыздары зачет
жасалды
Қаржылық агентте
1. Факторинг келісім шарты бойынша
«Қос қанат» ЖШС-гі қарыз сомасының
80% аударылды
2.Факторингі бойынша марапаттау сомасы
есептелінді (326250х1,9%)
3. «Эверест плюс» ЖШС-тен талап
етілген қаржы сомасы алынды 326250 441 687
4.Факторинг келісім шартының жағдайы
бойынша Қаржылық агентке 20% қалған
сомасы аударылды (бірақ бұл жерде
марапаттау сомасы шегерілді)
5. Қарыздары зачет жасалды
Тауарларды сату
мен сатып алу кезіндегі
Тұрақты баға
келісім-шартта көрсетіліп, тауарларды
төлеу кезінде қадағаланады
Тұрақсыз баға
келісім шартқа отыру
Вексель дегеніміз оның иесінің белгіленген мерзім, яғни уақыт біткен соң борышкердің ақша төлеуін талап ететін құқығын куәландыратын жазбаша борыштық міндеттемесі. Сатып алу және сату объектісі, сондай-ақ капиталды қысқа мерзімді инвестициялау құралы бола отырып, вексель құнды қағаздардың ерекше бір түрі ретінде қызмет етеді.
Вексель белгіленген қатал нысанында жазылған жазбаша борышқорлық міндеттеме болып саналады. Вексель өзінің еисіне міндеттеменің мерзімі өткеннен кейін немесе мерзімінен бұрын вексельде көрсетілген соманы төлеуді талап етуге даусыз құқық береді. Векселді толтырушы яғни ол вексель бойынша төлем жүргізуге міндет алған заңды немесе жеке тұлға вексель беруші деп аталады. Ал вексель бойынша төлем алушы тұлға ремитент болып табылады.
ВЕКСЕЛЬ
100000
(жүз мың) тенге
Төленуге тиісті сома мөлшері
ВИТА фирмасы
Вексель бойынша ақша алушы ұйымның аты
13.12.2005 жыл
Төлену мерзімі
Қос қанат ЖШС
Вексель беруші ұйымның аты
Әділхан
Тиісті адамдардың қолдары және ұйымның мөр таңбасы
Егер вексель бойынша
есеп айырысу бір жыл мерзім
аралығында жүргізілетін болса,
- дебиторлық қарыздың өтелу мерзімін белгілі бір уақытқа ұзарту;
- шот-фактураға немесе басқа да құжаттарға дебиторлық қарыздарды нақты дәлелдеу;
- пайыз түрінде төлем алу үшін негізі;
- айналымға жіберілу мүмкіндігі.
Дебиторлық
қарызды жабу ретінде вексель
ұстаушының алған векселі
Жасалу
үлгісі және қолданылуы
Жәй вексель дегеніміз төлем мерзімі келген кезде вексель ұстаушыға белгіленген сомада ақша төлеуді вексельді беруші өзіне ешқандай шарт қоймай-ақ міндеттейтін құжат болып табылады. Жәй вексель борышкердің жазбаша міндеттемесі болып саналады. Вексельде оның берілген уақыты, борышкерлік міндеттемесінің сомасы, төленетін мерзімі мен жері, төлем төлеуге тиісті кредитордың аты көрсетіліп, борышкердің, яғни вексель берушінің қолы қойылуы керек.
Айналым үдерісі
кезінде вексель бір адамнан
екінші адамға арнайы тіркеліп
жазылғаннан кейін ғана
Аударылмалы вексель - /тратта/ кредитордың /транссангтың/ қарызкерге /трассатқа/ белгілі бір соманы үшінші заңды тұлғаға немесес жеке тұлғаға /ремитентке/ төлеу жайлы жазбаша өкімі болып саналынады. Яғни оның жәй вексельден ерекшілігі, аударылмалы вексельде вексель ұстаушының төлеушіге вексельде көрсетілген ақша сомасын үшінші бір адамға эмитентке төлеу туралы жазбаша бұйрығын бере алады.
Вексельдерді сонымен қатар пайыздық және пайызсыздық деп екіге бөлуге болады.
Пайыздық вексельдердің атаулы құыныда төленетін пайыз сомасы өз алдына бөлек көрсетіледі.
Пайызсыздық вексельдерде пайыздық сома өз алдына бөлек көрсетілмейді, бірақ ол вексельдің жалпы сомасында қарастырылады.
302 шотта пайыздық та, пайыздық
емес те есептелінеді. Пайыздық
вексель бойынша 302 шотында , 1
«Вексель бойынша алынатын
Пайыздық емес вексель бойынша қосымша шот ашылуы мүмкін.
2«Вексельдің алынған
сомасынан марапаттау
Алынған вексель бойынша
марапаттау сомасы толық
1 кесте
Алынған вексельдер бойынша марапаттау сомасының көрінісі
Пайыздық вексель |
Пайызсыз вексель |
Алғашқыда, марапаттау сомасы, толық көлемде болашақ кезеңнің табысы ретінде есептелінеді | |
332 шоттың дебеті мен 611 шоттың кредиті бойынша көрсетіледі |
302 шоттың 3 субшотының дебетінде мен 611 шоттың кредиті көрсетілінеді |
Содан соң, есепті кезең барысында үоесіне сай есептелген пайыз сомасы табысқа жатқызылады | |
611 шоттың дебеті мен 724 шоттың кредитінде көрініс табады. |
611 шоттың дебеті мен 724 шоттың кредитінде көрініс табады. |
Ақпарат көзі: В.К.Радостовец, Т.Ғ.Ғабдуллин, В.В.Радостовец, Кәсіпорынның бухгалтерлік есебі, 253 бет.
Вексельдер өздерінің түрлері бойынша коммерциялық, қаржылық және қазыналық болып үш түрге бөлінеді.
Коммерциялық вексельдер өнім өндіруші кәсіпорындар мен ұйымдарға ол өнімді тұтынушы, яғни сатып алуш кәсіпорындар мен ұйымдардың төлем жасау мерзімінің кешіктірілу себебіне байланысты беретін коммерциялық несиесі ретінде рәсіделеді.
Қаржылық вексельдер арқылы тауарлық келісім шарттарға жатпайтын әр түрлі банктер арасындағы борышкерлік қатынастар рәсімделеді.
Қазыналық вексельдер мемлекеттік қазыналық міндеттемеге жатады. Олар Мемлекеттің ішкі қарыздарын өтеуіне байланысты шығарылады. Қазыналық вексельдер негізінен дисконтымен бірге номиналынан шегерім жасауды қоса алғандағы бағасы бойынша банктерге және басқа да кәсіпорындар мен ұйымдарға сатылады. Олар банк арқылы ақша рыногында пайдаланылады.
Вексельдер эмитенттер бойынша: қазынашылық және жекеше.
Төлем түрі бойынша: жәй және аударылмалы.
Төлем кепілдігінің барлығына қарай: қамтамасыз етілген және қамтамасыз етілмеген.
Төлем тәртібі бойынша: мерзімдік вексель және ұсынушылық вексель болып бөлінеді. Вексельдерді толтыру және рәсімдеу белгіленген ережені сақтауды керек етеді. Құжатта міндетті түрде вексельдік таңба яғни вексель деген жазу жазылып, оның ұсынылған күні мен орны, вексельдің сомасы, пайызы, төлеу мерзімі көрсетілуі қажет. Вексель берілген уақытынан бастап төлеу мерзіміне дейін жабдықтаушының иелігінде болуы, тауарға төлем төлеу үшін басқа заңды тұлғаға немесе жеке тұлғаға берілуі немесе банк мекемесінен несие алу үшін пайдаланылуы мүмкін. Вексельдің маңызды деректемесі болып төлем мерзімі саналынады. Ұйымдардың бухгалтерия қызметкерлері вексель бойынша төһлем мерзімдерінің сақталуын қадағалап оны бақылап отыруы қажет. Аексельмен есеп айырысу есебі арнайы ” Алынған вексельдер” шотында жүргізіледі. Бұл шотта сатушылардың сатып алушылар және тапсырыс берушілермен арадағы олардан алынған вексельдер бойынша есеп айырысу операциялары жайлы ақпараттар жинақталады.
- Кредиторлық берешек аудиті
- Кредиторлық қарыздар айналымдылығы
- Кредиторская задолженность
- Кредиторская задолженность
- Кредиторская задолженность
- Кредиторская зодолженность
- Кредиторская и дебиторская задолженности
- Кредитование физических лиц в Сберегательном банке РФ
- Кредитование юридических лиц
- Кредитование юридических лиц
- Кредитования в коммерческом банке
- Кредитования малого бизнеса в России
- Кредитования юридических лиц
- Кредиторлы0 берешек аудити